ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы
жүктеу/скачать 34,49 Mb.
|
| Рахымжан Отарбаев
АСПАНДАҒЫ АҚ КӨБЕЛЕКТЕР БЕЛЫЕ НЕБЕСНЫЕ БАБОЧКИ 161
Құмырсқаға тимеңдерші, іздегені өмір ғой. Фирдоуси Тағы да ақ көбелектердің соңынан қуып діңкелеп, аңқасы кеуіп оянған. * * * Оқтаудай көшенің оң қапталында иін тіресіп, итініп ұмтылған жүргіншілер арасында батып-шығып, шығып-батып ұз-зақ жүрді. Бет алысы базар-ды. Күндегісі осы. Шөл ғой шыдатпай жүрген… Табанын қыздырып алғандар мұның шабан қимылын шаң қаптырғандай. Ертеңгі қызыл арай еркін та- рап, күн қуатына мініп, шекесін шақты. Ақ кепкісін қышыған шекеге жығып, ажырайып зеңгір көкке қараған. Жүнделмеген жетім тайлақтай алба-жұлба жалғыз бұлт беталды маңып жүр. Тамыздың таңғы шығымен таңдай жібіткен қала торғайы да жұрттың ыңғайына шоқақтап ұшып- қонып байыз таппайды. Бұл жазғанның да базардан дәмесі бар шығар. Әлден уақытта: – Ой, дәурен-ай! – деген дауысқа мойын бұрған. Қайырылған ешкім көрмеді. Сарысу жиналған оң аяғын еркелете бастырып жанынан бір кейуана озып барады. Жетегіндегі жас қызға арзу-арманын айтқан сыңайлы. – Мен де сендей болғанмын, – дейді жарықтық кісі. Қасындағы күмірә болғыры жыртаң қағып көзін жайнаңдатады. Жайнаңдатқан сайын көшенің арғы бетін тінтіп қарайды. Кеудеше мен етектің қабыспай тұрған тұсынан сығалаған жалғыз көз – кіндігі түскірі қарсы жүргіншіні көздейді. – Сен де мендей боларсың…
Баяғы Дәурен дәу қаланың бетке ұстар базарында шалбар саудалаушы еді. Арық қатынның арты әзер сыярдай ғана орынға көздің жауын алдырып, ағын, көгін, қарасын жайып… – Жәке, сізге сұмдық жарасады… Не тревожьте муравья, он же тоже жаждет жить. Фирдоуси Снова гоняясь за белыми бабочками, обессилев, ис- сушив зёв, он проснулся. * * * Долго шел по правой стороне прямой улицы, про- падая-появляясь, возникая-исчезая, среди трущихся друг о друга плечами, спешащих прохожих. По на- правлению к базару. И каждый день так. Жажда же не дает покоя. Утренняя заря, разыгравшись, будто полуденная жара, жжет висок. Повернув белую кепку набекрень, при- крыв ею зачесавшийся висок, взглянул, широко рас- крыв глаза, на огромное небо. Словно неострижен- ный верблюжонок-сирота со свисающими клочьями шерсти, плыло по нему бесцельно блуждающее оди- нокое облако. Ленивые воробьи, освежившие рты утренней авгу- стовской росой то, взлетая, то, приземляясь, беспо- койно подпрыгивают возле людей. Наверное, и эти несчастные питают надежды на базар. Спустя время, услышав: - Ой, даурен-ай (ну и время)! – повернулся на раздав- шийся голос. Никого, обращающегося к нему по име- ни, не заметил. Мимо проходила бабушка, осторожно ступая на правую ногу, одоленную ревматизмом. По- хоже, давала советы-пожелания молодой девушке, со- провождавшую ее. - И я была такой, как ты, – молвила добрая старушка. Попутчица ее, да будь она неладна, строя гримасы, окидывала все вокруг игривым взглядом. Окидывает так, будто обыскивает. Даже противоположную сто- рону улицы. Да отпадет ее одноглазый пупок, выгля- дывающий на месте, где не встречаются пояс ее юбки и полы жилетки, пристально осматривает встречных прохожих. - Да и ты станешь такой, как я... Только тогда, когда пропали из вида старушка с де- вушкой, собрался с мыслями. Разве он один, кто раз- мышляет, несет на себе груз переживаний, находится в объятьях бесконечности? Вон, все... Даурен, о ком пошла речь, торговал брюками на огромном базаре большого города. На маленьком пя- тачке, где еле-еле вместился бы таз худенькой торгов- ки, раскладывал, вызывая рябь в глазах, белые, синие, черные... - Жаке, вам здорово идет... 162 163
– Тәте, құйып қойғандай екен, – деп өз тауарына өзі тамсанып бітетін. Алушысы түскір де алуан-тын. Желпілдеген жасы, жер жетектеген кәрісі, сүйріктей сұңғағы, мимырт басқан мықыры, шілаяқ сидаңы, балпаң қаққан бөкселісі… Ақшаның бет-жүзіне қарамас сахиы, теңгенің мөрін жылап жалайтын сараңы… Ой-дөйт дерсің! Десе де, қалтаға құйылған тиынның сыңғыры жиы- лып кеп бұйра бас, ақсары өңді, ашаң, әдемі жігіттің пәтер жалдауына да, назқоңыр нәпақасына да, Жарбай ауылындағы жалғыз шешесіне де жетіп-артылатын. Шалының қара шаңырағын жықпаймын деп төрттағандап отырған кейуананы айына бір барып сүйсіндіріп, ас-суын қамдап кететін. Қайтарда: «Құлыным-ау», – деп қасқа жолдың бойына дейін шығарып салғанда көлбеңдеген кең көйлегінің етегіне алтын шуақ үйіріліп, өзімен бірге жан тыныштығын, қанағат пен иманды қоса-қабат алып қалғандай болатын. Бұл қалаға кіре жанталасы басым алқын-жұлқын беймаза өмірге сіңіп жүре берер-ді. Жанын бірге саудалаған бұл ұйыққа түспес еді… Әлимасы бар ғой. Кәдімгі базардың кіреберісінде су сататын, екі қасының нақ ортасында тарыдай ғана меңі бар қыз- ше. Иә, иә, сол! Әр шалбарды өткізген сайын кеп су ішетін. – Кербаланың шөлінен келдіңіз бе? – деді бірде ұяң жымиып.
Сыңғыр етіп күліп жіберген. Жай күлкі емес, шыны ыдыс сынып, ауаға тарап кеткендей. Содан бастап су емес, сынған ыдыстың құлағыңды қуантар дыбысын іздейтін. Сыңғыр! Әне, көзге көрінбей шашырап ба- рады. Аға-жеңгенің қолына қарап қалған жетім нарша екен. Жүзінде сәбилік пәктік ұйып, үркектеу жанарының түбінен ылғи да бір үміт сығалайтын. Құмары қанбай ішкен мұның кәусар күлкісін сол шығар үзбей- жұлмай аман алып қалған. – Күзге салым той жасаймыз, – дескен. Жарбайдағы жалғыз шешені қолға көшіріп аламыз, – дескен. Тек, әттең… - Тате, вы, как будто, в них влиты, – приговаривая все это, расхваливал свой товар. Покупатели, да не пропадут они, бесконечно разноо- бразны. Юркие, как юла, юноши, серпом согнувши- еся старцы, растянутые ростом исполины, кривоно- гие коротышки, суетливые скороходы, талию с тазом сравнявшие толстяки... Щедрые, не считающиеся с ценами, скупые, слёзно просящие скидку... Ну и ну, можно сказать. Тем не менее, монет, со звоном накопленных в кар- мане, хватало кудрявому, светлолицему, худощавому, красивому парню и на аренду квартиры, и на сытные застолья, и на содержание одинокой матери, прожива- ющей в ауле Жарбай. Раз в месяц, наведывая свою мать, решившую любой ценой сохранить кров своего покойного супруга, ра- довал ее этим посещением, обеспечивал всем необ- ходимым. Бедная, провожая его в обратный путь до самой доро- ги в колыхающемся, широком платье, в подоле кото- рого кружились золотые солнечные лучи, со словами «жеребёночек мой», расставалась, оставляя вместе с собой душевное спокойствие, удовлетворение и бла- гость вместе взятые. Вернувшись в город, он тут же втирался в чрезмерно стремительный, суетливый, рваный ритм жизни. Он бы не ступил в эту торгующую даже душами тряси- ну... Если бы не Алима. Та самая девушка, продающая воду у входа на базар, между бровями которой ровно посередине их красуется родинка, величиной с прося- ное зёрнышко. Да, да, она. Всякий раз, продав брюки, пил по неколько стаканов за раз. - Прибыл солончаков Доссора или из песков Жассо- ра? – как-то спросила, застенчиво улыбаясь. - Нет, из болота обтягивающих брюк, из сора широ- ких штанин. Раздался звонкий смех. Не просто смех, а звон разби- той стеклянной посуды, наполнивший собою воздух. С тех пор стал искать не воду, а звон, радующий слух. Звон! Вот и сейчас, невидимый глазу разбрызгался он. жүктеу/скачать 34,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|