Қүрсаң қуысының төменгі қабаты

582
10 бөлім. Құрсақ қуысы агзаларының клиникалық анатомиясы
12-елі іш ек ң ал тң ы д ан басталы п, оң ж а ң ң а -а р т ң а қ а р ай ж ү р іп , 
о м ы р тқалар д ы ң оң ж а ң бетіне ң ар ай б ағы тталад ы . Содан төмен 
қар ай ай н ал ы п 12-елі іш е к т ің ж о ғар ғы и іл ім ін (
flexura d u o d en u m
superior)
ж асап , 12-елі іш е к т ің к елесі төм ендейтін бөлігіне ж ал ға- 
сады 
(10.21 сурет ).
12-елі іш ек тің ж о ғар ғы бөлігін ің ш ек ар ал ар ы :
1) қар ы н мен 12-елі іш е к т ің ш ек ар асы , көлд ен ең о р н ал асқ ан — 
vena prepylorica
(Мейо);
2) 12-елі іш ек тің ж о ғар ғы б о л ігін ің том ендейтін болігіне отетін 
ш ек ар асы , іш е к т ің томен ң ар ай и іл іп , ң ү р са қ ты ң ар ты н а 
ты ғы з бекіген ж ер і.
12-елі іш ек т ің ж о ғар ғы болігін ің ш ең б ер ін ің 3 /4 болігі іш перде- 
мен ж аб ы л ған ж ән е ең қ о зғал ы м д ы болік.
Ж о ғар ғы б о л ік тің к елесі б оліктері іш пердем ен ж аб ы л м аған :
— іш ек к е бауы р-12-елі іш ек б ай л ам н ы ң бекіген ж ер і;
— оң ж аң т ағы асң азан -тоң іш ек б ай л ам ы н ы ң оң ж а ң болігі;
— іш ек тің ү й қ ы без басы м ен ж а н а с қ ан ж е р і 12-елі іш е к т ің то- 
мендейтін болігі 
flexura duo d en i superior-
дан б асталы п, доға 
тәр ізд і оң ж а қ ң а и іл іп , томен қ а р а й ж ү р іп , содан солға ң ар ай
ш орт бүры лы п (
flexura duo d en i inferior),
том ен гі горизонтал- 
ды болігіне отеді.
12-елі іш ек т ің том ендейтін болігін ің іш пердем ен ж аб ы л ған
ж ер і колденең тоқ іш е к т ің тү б ір ін ің ү стің гі-ал д ы ң ғы латер ал д ы
айм ағы . Осы б о л ік тің басқа ж ер і іш перд есіз. С онды қтан 12-елі 
іш ек ң абы н улары іш перде ар ты н а тарай д ы (ар тқ ы
p erid yo d en u m ).
12-елі іш ек т ің том ендейтін болігіне ж а л п ы от озегі ж ән е ү й қ ы
безінің озегі аш ы л ад ы . 12-елі іш е к т ің соңғы болігі, 
flexura duodeni
inferior-
дан 12-елі іш ек пен аш іш ек ар асы н д ағы и ін ге дейін , гори- 
зонталды бағы тта орн аласады . Осы гори зон талды болікте 12-елі 
іш ек тің горизонталды (том енгі) ж ән е орлей тін болігі ж а т ад ы . 12- 
елі іш ек тің орлейтін болігі мен аш іш ек ш е к а р а с ы — 12-елі іш ек- 
тің ш а ж ы р қ ай с ы з, аш іш е к т ің қ о зға л м ал ы ш а ж ы р қ а й л ы болігіне 
(flexura duodenojejunalis)
отетін ж ер.
12-елі іш ек тің үл к ен бүртігі. Ү лкен б үртік 12-елі іш е к т ің томен- 
дейтін болігінің артң ы -м ед и алды ң аб ы р ғасы н а аш ы л ад ы
(10.23;
10.24. а, б сур ет т ер ).
Ү лкен б ү р тік тің 12-елі іш е к к е енетін ж ер ін п р о ек ц и я л ау ү ш ін
ны сана есебінде, ү й қ ы без басы н ы ң он е к і елі іш е к қ аб ы р ғасы н а 
ж абы сқан ж ердегі —үш б ү р ы ш ты , м ай лы ү л п ам ен толған о й ы қты
ңолдануға болады .

Клинжалық анатомия
583
10.6.2.12-елі іш ектің синтопиясы
12-елі іш ектің ж оғарғы бөлігіне (буы лты ғы н а) үстін ен — бауыр- 
дың шаршы бөлігі; алд ы ң ғы ж а ғы н а н —өт ңабы асты н ан ү й ң ы без 
басы; арты нан-қаңпа венасы , асң азан -1 2 -ел і іш е к а р тер и ясы ж ән е 
өтөзегі.12-елі іш ек тің төменде, и ін ң ы р ы н д а ү й ң ы безі ж а т ад ы . 12- 
елі іш ектің төмендейтін бөлігі (
pars descen d en s d u o d en i
) оң бүйрек- 
тің ішкі қы ры нан төмен қ а р ай түсіп , IV бел о м ы р тң аға дейін ж ете- 
ді. Төмендейтін бөліктің ар тң ы бетінде төм енгі қуы с венасы (l>. 
cava
inferior)
ж әне өт өзегі (
d u c tu s choledochus)
өтеді.
Өт өзегі үйқы безі өзегім ен ң о сы л ған н ан к е й ін , іш е к т ің төмен- 
дейтін бөлігінің ортасы нда немесе төм енгі ж ән е о р таң ғы бөлігінде 
үлкен бүртік айм ағы түсы нда аш ы л ад ы . 
Pars descen d en s duodeni-
дің іш кі ңыры ү й қ ы безінің басы на сәйкес к елед і. 
Pars h o rizo n ta lis
inferior duodeni v. cava in ferio r-дъщ
ж ән е ао р тан ы ң а лд ы н ан өтеді.
12 іш ектің төм енгі гори зон талды ж ән е өрлей тін б өліктеріне: 
алдынан-көлденең тоң іш е к т ің ш а ж ы р қ а й ы н ы ң түбірі; арты нан - 
төменгі қуыс вена, ао р тан ы ң ң ү р сақ бөлім і, сол ж а ң бүй рек в ен а­
сы, үстінен-үйңы безінің басы мен денесі ти іп ж атад ы .
12-елі іш ек тің кө р ш іл ес а ғзал а р ға ң ат ы н асы , іш ек те гі ж а р а
дивертикул тесілгенде, қ ү р ы л ы м н ы ң тар ал у б ағы ттары н ж ән е ңа- 
терлі ісіктердің ж а й ы л у ы мен іш перде ар ты н д а ф легм о н ал ар дам у 
жолдарын көрсетеді.
12-елі-аш іш ек и іл ім і (
flexu ra d u odenojejunalis)
II бел ом ы ртқа- 
ның сол ж а қ қ ап тал бетінде ж а тад ы . 12-елі іш е к т ің өт қ аб ы н а, өт 
өзегіне ж әне ү й қ ы безіне ж а қ ы н о рн аласуы , қ абы н уд ы ң 12-елі 
ішектен осы м үш елерге немесе к ер і өтуіне ж а ғд ай ж а сай д ы . М ы са­
лы, 12-елі іш ек ж ар асы ү й қ ы безіне өтуі, 12-елі іш ек тен өт қ аб ы н а 
өтуі, ондағы тас кейде 12-елі іш е к т і тесуі ж ән е т. б. болуы м ү м к ін .
12-елі іш ек тің ж о ғар ғы ш а ж ы р ң ай ар тер и я сы н а ң аты н асы н ес- 
керген дүры с, ж о ғар ғы ш а ж ы р қ а й а р тер и я сы н ы ң н егізгі бағаны - 
ның 12-елі іш ек тің ңо зғалм ай ты н том енгі (гори зон талды ) болігін ің
алдында орналасады . Осы қ аты н ас 12-елі іш е к т ік т ің ж о ғар ғы ме- 
зентериалды ар тер и ям ен ң ы сы л у ы н а себеп болады . Оны 12-елі 
ішектің артерио-м езентериалды қ ы сы л у ы деп атай ды .
Ж оғарғы ш а ж ы р қ ай а р тер и я сы н ы ң м аги стр ал д ы түрде тарал- 
ғанында, 12-елі іш ек ңуы сы то л ы қ қ ы сы л ы п қ а л у ы м ү м к ін . Ж о- 
ғарғы ш аж ы р қ ай ар тер и я сы н ы ң ш аш ы р ан д ы түрде тар ал ған д а 12- 
елі іш ек қабы р ғасы н ы ң қ ы сы л у ы си р ек кездеседі.
М езентериалды — 12-елі іш ек ң ы сы л у ы д ам у ы н а ң о сы м ш а се- 
бептер:
1) ом ы ртң аны ң бел болігін ің лордозы ;

584
10 бөлім. Қүрсак; қуысы агзаларының клиникалық анатомиясы
2) ж о ғар ғы ш а ж ы р қ а й ар тер и я сы н ы ң н егізгі баған ы н ы ң 12-елі 
іш ек т ің гори зон талды б ө л ігін ің алд ы н а ж аб ы сы п ң алуы ;
3) висцероптоз (қү р саң қу ы сы а ғзал а р ы н ы ң түсуі).

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: