Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған
жүктеу/скачать 239,31 Kb.
|
ЖАҢА Қазақстан тарихы 7 (6) Алматы Атамұра 2017 жыл А
- Бұл бет үшін навигация:
- IX ғасырда «қимақ билеушісінің»
- «Қимақ әміршісі - ұлы патшалардың санатында және беделі жағынан даңқтылардың бірі»
- Шаруашылығы мен мәдениеті .
- Имақия қаласы
- Тәңірге табынып, ата-баба рухына
VІІІ-ІХ ғасырлардағы оқиғалар барысында қимақ тайпалары Ертістен Жоңғар қақпасы аралығындағы аумаққа берік орнықты. Кейін батыста Жайыққа дейін жылжыды. VIII ғасырдың соңында қимақ бірлестігіне көптеген қыпшақ тайпалары енді.
Қимақтардың мемлекеттік құрылымы. Қимақ қағанатының құрамына бірнеше тайпа енді. Олардың ішіндегі сан жағынан басымы қыпшақтар болды. Мемлекеттің орталығы Ертістің жоғарғы жағында орналасты. Қимақтардың қол астындағы барлық халық иеліктерге бөлінді. Шығыс Қазақстандағы қимақ кезеңінің ескі қорымдары оларда жерлеу салтының әртүрлі болғандығын көрсетеді. Мұның өзі қимақ одағына енген тайпалардың көп екенін дәлелдейді. Қимақ қағаны нақты билікті иеленді. Ол жер иеліктерін тайпа көсемдеріне әскери қызметте сіңірген еңбегіне қарай үлестірді. Өзі қағанаттың жоғарғы бас қолбасшысы саналды. Иелік билеушілері қаған әскеріне белгіленген мөлшерде жасақ беріп отырды. IX ғасырда «қимақ билеушісінің» әскері рулар жасағы ретінде құрылып, «салт аттылардан» тұрды. Деректерде қимақтардың жауынгерлігі мен қағанның күш-қуаты атап көрсетіледі. Онда «Қимақ әміршісі - ұлы патшалардың санатында және беделі жағынан даңқтылардың бірі» екені айтылған. Қимақтардың темір сауытты атты әскері, көптеген қамал-қалалары болды. Алакөл аймағын тұтас қамал-қалалар жүйесі қорғады. Деректерде қимақ еліндегі «он бір басқарушылар» туралы айтылады. Жергілікті жер билеушілері билікті мұрагерлік жолмен өз балаларына қалдырды. Алайда олардың билігін қаған бекітетін еді. Мұндай билік жүйесі бөлінуге әкелді. Шаруашылығы мен мәдениеті.
Қимақтар көне түркі әліпбиін пайдаланды. Ертіс бойы мен Тарбағатай тауларынан ІХ-Х ғасырлардағы көне түркі жазулары табылған.
Сыртқы саясаты. Сыртқы саясатта қимақ қағандары айтарлықтай батылдық танытты. IX ғасыр ортасына қарай олар шығыста Алтайдан, батыста Жайыққа дейінгі тайпаларды біріктірді. Қимақтардың Енисей қырғыздарының еліне баса-көктеп кіруі туралы деректер тарихтан белгілі. Қимақтар оғыздармен бейбіт қарым-қатынас орнатты. Көрші мемлекеттер қимақтардың жеріне шабуыл жасап отырған. Мәселен, қарахандықтар қимақ жеріне бірнеше рет әскери жорықтар жасап, Ертіске дейін жетті.
жүктеу/скачать 239,31 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|