бүл максаттың мазмұны жай тана осы эмпирикалык өмірдің өзі бола
алмайды. Бірақ оның мазмұны неде жэне ең алдымен кандай
жағдайларда біз соңғы максаттарды парасатты деп тани аламыз?
Егер оның парасаттылығы ол баска бірдеңеге арналған кұрал емес
екендігінде болса, керісінше жағдайда ол нағыз, соңғы максат болмас
еді, - онда ол бұл максаттың ол туралы «Не үшін?» деген сұрақгы
коюдың өзі матынасыз болатын өзіне өзі толымды сөзсіз құндылығында.
Біздің өміріміз мағыналы болу үшін ол «өмірдің өзі үшін өмір»
жақтастарының сендірулеріне карамастан жэне біздің жанымыздың
айкын талабына сай жогаргы абсолютті игілікке ңызмет ету болуға
тиісті.
Бірақ бұл аз. Біз салыстырмалы «парасаттылык» аймағында үшінші
бір адамның көзкарасы түрғысынан, бірақ оның өзі үшін емес (жоғарыда
келтірілген кұл еңбегі күл иеленуші үшін саналы түсінілген болсада күл
үшін олай емес), бірдеңе саналы түсінілген болатын жағлайлардың
болуы мүмкін жэне жиі кездесетінін көреміз.
Бүл абсолютті
парасаттылык аймағына да катысты. Егер біздің өміріміз өзіміз үшін
игілік болып табылмайтын немесе біз оған катыспайтын жоғары жэне
абсолютті игілікке қьізмететуге арналсада, ол біз үшін мағынасыз болып
қалатын еді. Міз болашақ ұрпактардың игілігіне арналған өмірдің
қаншалыкты мағынасыз екенін көрдік; бірак сол кезде-ак бұл
мағынасыздык максаттың өзінің салыстырмалылығы, шектеулілігі
немесе таластылығымен аныкталган деп айтуға болады. Мысалы,
Гегельдің философиялык этикасын алайык. Онда адам өмірі абсолютті
рухтың өзіндік дамуы мен өзіндік танымының көрінісі мен күралы
ретінде магынаға ие болады; бірак бұл кұрылымның қандай моральдык
киыншылықтарға
тап
болғаны
Достарыңызбен бөлісу: |
