сыртқы әлем туралы оқу, тәжірибе аркылы санада сақталған білім батыл
арылғанда ғана басталады. Ал шын мэнінде “өмір сүру” үшін өлімге
тікелей карау керек, яғни өзіне өлім хак екенін түсініп, қоркыныш ояту
қажет. Қүдайдың, “ештеңесі жок мэнсіздіктің” алдындағы себепсіз
бостандыктың
эсерінен
өзіңнен-өзіңнің
үрейленуіңді
болжай
алмауыңнан коркыныш пайда болады (Сартр), олай болса, ол еш
күмәнсіз, мүмкін болатын болмыс. Осындай корқыныш қана адам
болмысын айқындап, оны өзінің жеке басының болмысына жэне
бостандығына жетелейді. Демек, қорқыныш адам тіршілігінің негізгі
қасиеті, ал оның негізгі күрылымы - қамдану, жеке басының камын
ойлау.
Ал баскалардың камын ойлау, олармен бірге болу - жалпы
қамдануға жатады. Адам “сыртқы элемде” жүргенде қорқыныш
ұмытылады. Шын мэнінде, сырткы элем дегеніміз адам коркынышының,
күнэсінің, уайымдарының экстериоризациялануы (іске асырылуы,
нактьшануы).
94
Қоркыныштардың ішіндегі - өлімнен корку туа біткеннен тэн
априорлы уайымдау. Ал “өлім” дегеніміз болашактың өзі, ол арқылы
тіршілік өзіне кайтып келеді. Сөйтіп, болашакка талпыныс дегеніміз
өлімнің бетіне карау болып шығады. Осыдан келіп, тіршіліктің уакытша,
тарихи және шектеулі сипатта екендігін түсінеміз.
Экзистенцияның
шын
мәніндегі
тереңдігін
тек айрыкша,
“шекаралык жағдайларда” гана түсіне аламыз. Менің өлуім хак екенін
түсінуім, менің касіретте болуым, менің күресуім, менің жағдайларға
тэуелділігім, менің сөзсіз күнэлілігім - бұлардың бэрі де “шекаралык
жағдайда” болады, ал оны каншама өзгертеміз деп тырыссак та, олар
Достарыңызбен бөлісу: |
