ережелер элеуметтік-мэдени тэжірибе мен жеке практикаға байланысты
тарихи өзгеріп отырады.
Тага бір маңызды тұжырым, танымның таза эмпирикалык сатысы
болмайды,
өйткені
сезінудің
іске
асуы
үдерісінің
өзінде-ак
рационалистік салага жататын бұрын жинақталган білім (эталондар,
ережелер) кабаттаса катысады. Енді карапайым жағдайларда үғым және
эр түрлі объектілер туралы түйіндер (пікірлер) калай қалыптасатынын
карастырайык.
¥ғымның калыптасу үдерісін әдетте абстракциялау, ал бүл үдеріс
өнімін немесе нэтижесін - абстракция деп атайды. Сондыктан да «ұғым»
жэне «абстракция» терминдері бір-бірін алмастыра алатын синоним
ретінде де колданылады. Абстракциялау үдерісін шындығына келгенде
бірігіп, косылып шешетін бірнеше кезеңдерге, сатыларға бөлуге болады.
Оларды тек талдау мүддесіне карай ғана бөледі.
Бірінші кезең - сезімдерді топтау жэне ажырату. Әр түрлі заттарды
кадағачау барысында адам біркатар сезімдер мен сезімдік бейнелерді
сіңіре отырып, олардың белгілі бір касиетін, мысалы, бояуын немесе
геометриялык фигурасын бөліп айкындайды.
Қалған қасиеттері
ысырьшып тасталынады, абстракцияланады. Заттар, өздерінің барлык
айырмашылыктарына қарамастан, бөлініп алынған бір қасиеті бойынша
бір топқа біріктіріледі және калғандарынан ажыратылады. Бөлініп
алынған заттар касиеттері ортак топты күрайды. Мысалы, шие, кан,
раушан гүлі өздерінің түстері бойынша бір ортак топқа біріктірілген.
Алма, футбол добы, бильярд шары жэне т.с.с. формасы бойынша
біріктіріледі.
Екінші
кезең
-
салыстыру,
басты
касиетін
біріктіру.
Достарыңызбен бөлісу: |
