қасиеттер мен кырларсыз берілген кұбылыстың өмір сүруі, кызмет етуі
мен дамуы мүмкін болмаған жағдайда ғана олар маңызды деп саналады.
Олар кұбылыстың негізін кұраса, ал соларға сэйкес ұғымдар теорияның
фундаменталды абстракциясын білдіреді. Мұндай абстракциялардың
танымдык функциясы (кызметі) салдарларын костауға немесе терістеуге
болатын ғылымның негізгі зандарын калыптастырумен сипатталады.
Егер
косталған
жагдайда
абстракциялар
дұрыс,
ғьшыми,
ал
терістелгенде - жалған, ғылыми емес деп есептеледі.
180
Теорияның дамуы барысында жаңа заңдарды кұрастыру үшін жаңа
кұбылыстарды түсіндіру немесе болжау үшін енгізілген эрбір жаңа
ұғым алдыңғы ұғымдармен жымдаса отырып, олармен байланысады.
Мұндай жаңа ұғымдар енді заттардың жекелеген кырларын ғана
бейнелемей
өзара
байланыскан
касиеттер
мен
катынастардың,
кырлардың бірнешеуін, көпшілігін бейнелейді. Бұларды накты ұғымдар
деп атайды. Ғалым неғүрлым дамыған сайын, оның ұғымдары соғүрлым
нактьшанып,
объективті
кұбылыстар
мен
процестерді дэлірек,
толығырак, жан-жакты сипаттай отырып, бейнелейді. "Абстрактьшы"
және
"нактылы"
деген
карама-карсы
категориялардың
терең
диалектикалык бірлігін айкындай отырып, К.Маркс былай деп жазды:
"Нактылық көптеген аныктамалардың синтезі ретінде алуан түрліліктін
тұтастығының жалғасы болғандыктан ғана нактылык".
Нақты ұғымдар мен накты заттардың, ахуалдардың, кұбылыстардың
Достарыңызбен бөлісу: |
