жән т.б. айырмашьшығын айыра білу кажет. Накты зат немесе окиға -
бұл өзінің барлык көрінісі мен байланыстарында біздің сезім
органдарымызбен тікелей кабылданып, тікелей санамен сараланатын
нэрселер. Ұғымдар болса, мейлі ол ең накты ұғымдар болсын берілген
кұбылысты бейнелейтін немесе оларды бейнелеу үшін қолданылатын
кандай да бір белгілік конструкциялар, тілдік белгілер болып табьшады.
Қазіргі физиканың ұғымдарын кұрастырудағы жағдай да осындай.
Ең алдымен айталык "электрон" жэне "протон" ұғымдары енгізіледі.
Кейінірек өзге бөлшектер мен эртүрлі физикалык өрістердің ұғымдары
пайда болады. Онан кейін бұл бөлшектер мен өрістердің фгоикалык
касиеттерінің ұғымдары нактьшанады, олардың өзара әрекеті мен өзара
алмасулары
сипатгалады.
Бұл
жағдайда
"бөлшектің
массасы",
"ыкпалдың кванты", "магниттік сэт", "спин" жэне т.б. ұғымдар алдыңғы
физикалык теориялардағы абстракциялык ұтымдардың үстіне мінгеседі,
өздерінің күрамына кіргізеді, ал кейде оларды түпкілікті түрде кайта
өңдейді.
Абстрактылықтан
нақтылыкка
көшу
-
ғылыми
теориялар
күрастырудың логикалык жалғастығын реттейтін жалпы метод.
Ғалымдар көбіне оның барлык бөлшектері мен мүмкіншіліктерін
аңғармай, стихиялы түрде қолданады. Бұл методты философиялык
талдау жэне пайымдау оның колданысын неғүрлым адекватты етуге
ықпал етеді.
Кез келген ғылыми теория өз объектісін белгілі деңгейге дейін
сипаттайды. Бұл оған тэн кызмет ету
жэне даму заңдарын
калыптастыруға мүмкіндік береді. Алайда, сол объектті сипаттаудын
өзге де мүмкіндіктері бар. Егер біз капитализмнің пайда болу тарихын
Достарыңызбен бөлісу: |
