Оқулық o p s 3 философия негіздері
элсіздігін білдіреді. Қазак макалындағыдай «Жағам жаман болса, жеңім
жүктеу/скачать 13,05 Mb. Pdf көрінісі
|
| элсіздігін білдіреді. Қазак макалындағыдай «Жағам жаман болса, жеңім
жаксы, өзім жаман болсам, ағам жақсы» деп отыра беруге де болмайды. Қазактың дәстүрлі мәдениетіндегі эдептік реттеудің тагы бір ерекшелігін ондағы жан мен тэн синкретизмі деп атауға болады. Бұл тэн мен жан сұлулығы ұғымында айкын байкалады: «Тэні сұлудың жаны да сұлу» деп түсінген халык үшін ұсқынсыздык бір бағытты болып келмейді. Жан мен рухты эдептік категориялар ретінде терең зерттеген ғұламалардың арасында, Шәкәрім ерекше орын алады жэне оның дүниетанымында этика (ар ілімі) жетекші бағдар болып саналған. Шәкәрімнің ойынша: «Бұлайпга болып жан арпалысып денеден шыккан соң, денедегісінен қуатты болып, тіпті, жоғалмайтындығы білінеді. Шын анықтап Караганда, жан дене сияқты емес. Дене өледі, өзгереді. Жан олай емес, екеуі бірігіп тұрған кезде бір-біріне катты эсер береді. Ашу, жек көру, сүю сияқты эсері боска шығады. Жан катты эсерленсе, денені киыншьшықка түсіреді. Кейде капиядағы катты куаныш, корқыныш, 266 кайғы адамды өлтіріп те жібереді. Жан мен дене бір-біріне жат, бөлек жаралған болса да, бірігіп тұрганда өстіп біріне-бірі эсер береді». Шәкәрім жанның мынадай ерекшеліктеріне басты назар аударады: 1) жан тэн сияқты адамға о бастан берілген, ол таза табиғат туындысы емес, «жаралыстың бір шыбынынан, не бір тозаңынан адам жаратыла алынбайды»; 2) жан баста бар болса, тұрған денесі орын болуға жарамаған соң, денеден шыкканда біржола жоғалып кетпейді; 3) жанның бар екеніне жаннан шыккан ерік, талап, ой, максат, сезім, білім аркылы көзіміз жетсе де, оның денелерге жүктеу/скачать 13,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|