аспаннан, эр түрлі тотемдік жэне анимистік символ - ата-бабалардан бастау алады деп санайтын әулеттердің әркилы архетиптерін бейнеледі. Рух пен коғамдык сана кызметінің бұл жағы элі күнге дейін толык зерттеле койған жоқ, субъектілердің өздерін табуы - түсіндірілуі киын рухани қызмет. Қазақ жэне баска халыктардың тарихында олар өзін тану, өздігінен даму арқылы білінеді. Танымның бұл түрінің жолында ең бастысы олардың өміріндегі өз орнын танып-білуі, сананы әлемнің абсолюттік бірлігі жүйесінің, «элем - адам», «қоғам - адам» жэне т.б. жэне т.с.с. карым-катынастар жүйесінің ішіне «орнату» процесі болып табылады. Сол сияқты адам коғамының танымы жетілуі жэне практикасы процестеріндегі эзотериялык жэне реалды бастамалардың бірлігі мен дамуы да осында жатыр. ¥ятсыздык имансыздыктың бірінші белгісі дей тұрып, ішкі ниет пиғылды түземей түрып, дін уағыздап, қүлкын камы үшін көпті дінге шакырмак болған жалган кожа-молданы сөгеді. Қолын үрлықка былғаса, зорлығын өткізіп күнаға батса, өзінің айткан сөзіне сенбесе, дүниені көксеген сан килы арманы көкейінде тұрса, баласын молдаға окуға 272
берген болып аузына Алланы алғанмен, көңілін дүниемен ғана жүбаткан адамның екі жүзділігін ашады. О дүниенің азабы жайлы бұ дүниеде айтылған сөзге имансыз кұлак аспас, ал малды болсын, малсыз болсын, ғалымды да, залымды да, діндіні де, дінсізді де ғибрат шерне үшін жараткан бір иесі бар. Ол бүкіл игілік иесі, сондыктан құдайдың бермесін ала алмайсың. Сонымен катар рахым шапағат иесі түгі жок жарлы бейшараға берілген, бұ дүниенің жарығынан арткан бакыт жок. Бұл жайлы Абай осы хадис шарифті мысалдай отырып, отыз
