Шеллинг Фридрих Вильгельм (1775 - 1854 жж.) Канттьщ,
Спинозаның, Фихтенін ілімдерінің кейбір идеяларын дамыта отырып,
өзінің табиғи күштер иеархиясының спекулятивтік натурфилософиясы
деп
аталатын
ілімін
калыптастырды.
Негізгі
еңбектері:
“Трансцендентальдык идеализмнің жүйесі”,
“Адам бостандығының
мэні туралы” т.б.
Шеллингтің пікірінше, материя дегеніміз рухани зат. Бірак, санасы
жок табиғат адам санасының пайда болуынан бұрын өмір сүрген.
Санасы жок табиғаттан саналы адамға айналу процесі көптеген бірінен-
бірі жоғары даму сатыларынан өтеді. Табиғаттың даму себептерін оның
өзіндегі, шындығында да өмір сүретін, карама-кайшылыктарды табу
арқылы түсініп, зерттеп білуге болады. Шеллинг табиғат дамуын, кейбір
жағдайда диалектикалык тұрғыдан карастырғанына қарамастан оларды
шын мэнінде механикалык козғалыс, немесе механикалык даму деп
есептеген.
Өзінің
осы
натурфилософиялык
ілімін
шеллинг
трансцендентальдык философия деп аталатын ілімімен толыктырады.
Бұл ілім бойынша, субьективтілік алғашкы бастама, кайнар көз, абсолют
ретінде барлык мэнділіктің, нактылыктын жалғыз ғана негізі. Бірак,
эңгіме сезінудің, немесе акьш-ойдың субьективтілігі туралы емес,
керісінше, - танымның ерекше кұрапы - акыл-ойдың заттардын тікелей
бақылауы туралы болып отыр. Шеллинг өзінің осы таным тәсілін
“интеллектуалды интуиция” деп атаған.
Эмпирикалық нактылык заттарында бірде табиғат заттары, бірде
рух көрінісі табады. Демек, олар бір-бірімен тепе-тең (тождество)
жағдайда болады. Табиғат пен рухтың тепе-тендік идеясы шеллинг
философиясының басты жэне негізгі проблемасы болып табылады. Бұл
Достарыңызбен бөлісу: |
