Философиялық заңдар, заңдылықтар. Қарама-қайшылықтың бірлігі мен өзара әсерлілігі заңы табиғаттағы,
қоғамдағы өз кезегінде жүріп жатқан даму процестерінің ішкі әлеуетін ашады,
ескінің орнын басатын өмірге жаңаның келуіне септігін тигізеді.
Қарама-қайшылықтардың өзара қақтығысулары салдарынан өзара терістеу
пайда болады, оны
қайшылық дамуы деп атайды. Қарама-қайшылықтар
дамудың қайнар көзі болып табылады: бірін-бірі жоққа шығарып, терістеп қана
қоймай, сол терістеудің қасиеттеріне арқау сүйейді, нәтижесін басшылыққа
алады.
Дамудың кез келген сатысында дене немесе зат бір күйден екінші сапалы
күйге өтеді: оның ескі қасиеттері жойылады да орнына түбегейлі жаңа
қасиеттерімен толысады; ескі сапа жойылады да жаңа сапамен терістеледі.
Терістеу де дамудың қозғаушы күші болып табылады. Себебі, теріске шығару
ескіні мүлде жоғалту емес, осы терістелетін сапамен бірлікте қарастырылатын
жаңа сапаның пайда болуымен түсіндіріледі.
