Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ
жүктеу/скачать 7,9 Mb. Pdf көрінісі
|
18.08.2022-biohimiya-2-b-lim-okonchat.-variant-1
| Қорытынды
Жоғары дәрежеде дамыған көп клеткалы организмдердің қалыпты өмір сүруі үшін, жеке клеткалар мен тіндердің және органдардың арасында бір-бірімен өзара байланыс қалыптасуы қажет. Осындай өзара байланысты төрт түрлі негізгі реттеушілер жүзеге асырады Орталық және перифериялық жүйке жүйелері – жүке импульстары мен нейромедияторлар арқылы байланысады. Эндокринді жүйелер - эндокринді бездер мен қанға секрецияланатын гормондар арқылы, әртүрлі нысана- клеткалардың метаболизміне ықпал етеді. Паракринді және аутокринді - жүйелер клетка аралық кеңістіктерге секрециялананып, рецепторлармен немесе жақын орналасқан клеткалармиен немесе сол клетканың өзімен (гистаминдер, ас қорыту жолдарының гормондары ) арқылы өзара әрекеттеседі. Иммундық жүйелер - антиденелер мен цитокиндер сияқты арнайылығы бар белоктар арқылы байланысады. Зат алмасуды реттеуші жүйелер мен организм қызметтері - үш иерархиялық деңгейде құралады. ОЖЖ деңгейі- жүйке клеткалары сырт жақтан немесе ішкі ортадан түсетін сигналдарды қабылдап алып, оларды жүйке импульсі формасына түрлендіреді және химиялық сигналдарды - медияторларды пайдалану арқылы, синапстардың көмегімен эффекторлық клеткаларға береді. Эндокринді жүйелер деңгейі - гипоталамус, гипофиз және гормондар синтездейтін перифериялық эндокринді бездерден құралады. Олар сәйкес ынталандыру әсерінен гормондар түзіп, қанға бөледі. Клеткаішілік деңгей - клетка метаболизмінің немесе жеке метаболикалық жолдардың өзгерістерінен құралады. Мұндай өзгерістер: активтендірілу немесе ингибирлену арқылы, фермент активтілігінің өзгеруі; белоктар биосинтезі, немесе олардың индукциялануы мен репрессиялану механизмдері, немесе олардың ыдырау жылдамдығы бұзылыстары фермент мөлшерінің өзгеруіне әкелуі; клетка мембраналары арқылы заттардың тасымалдану жылдамдығының өзгеруі нәтижесінде жүзеге асады. ьГормондар - органдардағы зат алмасуларды әртүрлі реттеуші механизмдермен байланыстырып, интеграциялайтын реттеушілер болып табылады. Олар химиялық медиаторлар сияқы ОЖЖ-і мен әртүрлі органдарда пайда болатын сигналдарды тасымалдайды. |