Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім министрлігі

40 
теңестіру; әрбір оқушының ӛздігінен оқып, жазуын қамтамасыз ету; 
3. Оқу техникасын жетілдіру арқылы дҧрыс оқу, саналы тҥрде тҥсініп 
оқу, мәнерлеп оқу, жылдам оқу машықтарын қалыптастыру. Оқушыларды 
сӛйлемді және мәтінді оқуға ҥйрету жҧмыстарының бәрі мағынасын тҥсініп 
оқу мақсатына бағытталады, осы жолда мәтінді мәнерлеп оқу тәсілінің 
маңызы зор. Бҧл шара тыныс белгілеріне қарай кідіріс жасау, екпін мен 
интонацияны дҧрыс қолдана білу дағдыларын меңгерту мақсатында 
жҥргізіледі. Нҥкте, сҧрақ, леп белгілері не кідіріс жасауарқылы оқушы 
сӛйлемдердің жігін айыра алатын болады. Нҥкте қойылған сӛйлемнің 
аяғында дауыс кҥшінің бәсеңдейтіні, сҥрақ белгісі бар сӛйлемде сҧрау мәні 
бар сӛздердің кӛтеріңкі екпінмен айтылатыны, ал леп белгісі қойылған 
сӛйлем ерекше сазды әуенмен оқытылатыны мҥгалімнің ӛзі оқып, ҥлгі ӛнеге 
кӛрсету жолымен ретеледі. 
4.
Біршама кӛлемді, бірақ қызғылықты да тҥсінікті мәтіндерді: әңгіме, 
ӛлең, ертегілерді сыныпта және сыныптан тыс уақытта ҥнемі ҥзбей оқуға 
жаттықтыру. 
5.
Оқылған мәтін мазмҧнын тҥсініп, мҧғалімнің қойған сҧрақтары мен 
мағыналық бӛліктерге бӛлген жоспар бойынша әңгіменің логикалық 
жҥйесін сақтай отырып, ӛз сӛзімен айтып беруге тӛселдіру. 
6.
Теріп оқу, рӛлге еніп оқу, мәтінге, оның бӛліктеріне ат қою, ӛлең 
жаттау жҧмыстарына арнайы кӛңіл бӛліп отыру. 
7.
Оқушылардың сауатты, кӛркем жазуын қалыптастыру; сӛздегі 
әріптердің ӛзара жалғастық белгілерін меңгерте отырып, біркелкі ҥзбей 
жазуға дағдыландыру, шағын сӛйлемді кӛшіру, есте сақтау арқылы жазуға 
тӛселдіру. 
8.
Мазмҧнды суреттеу, оқылған мәтіндер және оқушылардың кӛрген-
білгені, серуен, саяхат материалдары, т.б. бойынша шағын кӛлемді әңгіме 
жазуға жаттықтыру. 
9.
Жазылуы мен айтылуы әр тҥрлі сӛздердің емлелік және пунктуациялық 
нормаларды сақтауға қалыптастыру. 

41 
Әліппеден кейінгі кезеңде кӛптеген ақын-жазушы-лардың шығармалары 
енгізілген. Сонымен бірге Халық ауыз әдебиеті ҥлгілері бар. Әліппеден 
кейінгі кезеңде мәтіндерді оқытудың мынадай әдіс-тәсілдері қолданылады: 
1.
Мҧғалімнің кіріспе әңгімесі. 
2.
Мәтінді мҧғалімнің оқуы. 
3.
Сӛздік жҧмысын жҥргізу. 
4.
Мәтінді оқушылардың бӛліп-бӛліп оқуы (1-2). 
5.
Мәтінді оқығаннан кейін қысңаша әңгіме ӛткізу. 
6.
Мәтінді бӛліктерге бӛлу. 
7.
Мәтінді толық оқу. 
8.
Сҧрақтарға жауап беру. 
9.
Жауаптарды мәтіннен табу. 
10.Қорытындыәңгіме (тақырыптардың тәрбиелік мәнін ашу, дамытушылық 
жҧмыстар). 
11.Мәтінді мәнерлеп оқу. 
12.Мәтінді рӛлге бӛліп оқыту. 
13.Шығармашылық жҧмыстар (мақал, ойын, сахналық қойылым, сурет салу, 
мәнерлеп жатқа айту). 
Сабақ ӛткізудің әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалану мҧғалімнің шеберлігіне, 
ізденіп, еңбектенуіне байланысты. Сауат ашу кезеңінің соқында 
оқушылардың білімділік және икемділік деңгейлері қалыптаса бастайды: 
1.
Алфавиттегі барлық әріптер бойынша кез келген буыннан қҧралған 
сӛздерді буындап, не тҧтас сӛзбен оқи алатын болады; 
2.
Кіші және бас әріптерді дҧрыс, біркелкі және ӛзара байланыстырып, 
оқыған сӛздерін ӛздігінен жаза алатын болады; 
3.
Жеке сӛздерді, шағын сӛйлемді тақтадан не мәтіннен кӛшіріп, не есту 
арқылы жазып беретін болады; 
4.
Ӛз жазуларын сӛздегі дыбыстардың қҧрамы мен орын ретін айқындау 
арқылы ӛз бетінше тексеруді ҥйренеді; 
5.
Мҧғалім берген сҧрақтар негізінде оқыған шағын мәтіндердің 

42 
мазмҧнын айтып беретін болады; 
6.
Қысқа ӛлең мәтінін мәнерлеп, жатқа айтып беруге тӛселеді; 
7.
Мҧғалімнің кӛмегімен ӛзара байланысқан, екі-ҥш шағын сӛйлемдерден 
мазмҧндама, шығарма жазуға ҥйренеді; 
8.
Кейбір грамматикалық-орфографиялық мағлҧматтарды білетін болады; 
а) кісі аттары мен ҥй жануарларына қойылған аттарды және жер-су 
аттарын ҥлкен әріппен жазуды ҥйренеді; 
ә) сӛйлемнің бірінші сӛзін бас әріппен бастап, ондағы әрбір сӛзді бӛлек 
жазуды және сӛйлем соңына нҥкте қоюды білетін болады. 

жүктеу/скачать 1,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: