III бөлім. Тәрбие теориясы
325
21-тарау. ТӘРБИЕНІҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
21.1. Педагогикалык, технология - педагогтың
кәсіби іиеберлігінің элементі
Тәрбие үрдіс ретінде теориялық және
әдістемелік деңгейде гана емес,
жоғарыда көрсетілгендей, сондай-ақ технологиялық деңгейде де қарасты-
рылуы мүмкін. «Педагогикалык технология «гүсінігі қаншалыкты оғаш болып
көрінсе де, ол педагогтың балалармен жүмысына терең бойлап еніп түр.
«Педагогикалык технология» үғымы тәрбие жүйесінде үлкен орын алады.
Қойылған мақсатқа жету жолында технологиялық деңгейдің ғылыми түрде
қарастырылғаны жөн.
Кез келген кәсіптің, суретші болсын, биші немесе дэрігер болсын өзінің
әрекет деңгейі болады. Суретші озінің - бояуларын
араластырып жағу дағды-
ларын меңгереді, хирург болса, кәсіптік оку ксзінде операцияға кажет нөзік
кимылдарды игереді.
Айнадағылардың жүрісін, денесін, қимылын бақылап, біз адамдардың
гехнологиялық дағдыларына шығамыз. Әдемі дауысты немесе әдемі ыргақты
қозғалысты бағалап, біз адамның осы
және басқа қимылдарды жасай
алатынына коз жеткіземіз. Өзімізді аңғарайық: адамдармен араласқанда біз өз
қолымызды қалай үстаймыз, таныс емес адамдар арасында үстелге қалай
отырамыз, пальтоны қалай киеміз жоне т.б. бүл біздің мінез-қүлқымыздың
технологиялық жағы.
Педагогикалык технология - балаға мэдениет деңгейінде олеммен әрекет-
тесуін қамтамасыз ететін, ал педагогикада тәрбиелік мақсатқа жетуде кәсіби
еркін болуға мүмкіндік тудыратын жағдай аясында педагогтың тәрбиешіге
жағымды әсерін мүмкін ететін косіби дағдылар жиынтығы.
Педагогикалык технология кәсіби күбылыс ретінде баланың түлға субъек-
тісі қалпын мәдениет жетістіктеріне үздіксіз, денелік
және рухани жаттыгулар
арқылы жетелейді. Педагог бір жағынан, балаға кысым жасамауы керек,
екінші жағынан, оның өз “Мешн” корсететін жолын жаппаған жөн, ал гағы
келесі бір жағынан оны бір жабайыға айналдырмаган дүрыс.
Педагогикалык технологияның пайда болуынын, озі заңды нәрсе. Әрбір
бала, оқушы, жеке дара түлға
болғандықтан, оған сабырлылықпен,
сүйіспеншілікпен ғана осер ету қажет. Ең алғаш рет бүл туралы үлы ағартушы-
педагог А.С.Макаренко жан-жақты талдау жасагі, түжырымдар еңгізген.
Педагогикалык технологияның қүрамдас бөліктері педагогтың балалармен
озара әрекет ету қызметімен анықталады. Педагог ақпарат береді, араласады,
балаларды ер және қыз бала деп ерекшеліктерін ескереді, топтық жүмыс
үйымдастырады, топта қолайлы
психологиялық ахуал жасайды, мәдени омір
талаптарына сай бірлескен жүмысқа келіседі, қақтығыстарды шешеді, этика-
лык жағынан қорғайды, тәрбие қүралдарын таңдайды, әртүрлі балаға түрлі
қатынастар жүйесін қүрады... Мүның бәрін
педагог психологиялық және
физиологиялық қүралдар арқылы іске асырады: дауысы, қозғалысы, кейпі,
бейнесі, көйлегі және т.б. Педагогикалык технологияның әрбір қызмегтік
элементі кәсіптік дағдылар жүйесі көмегімен жүзеге асады. Бірақ осы дағды-
лар жүйесін кім береді? Осы дағдылардың анық жүйесі жазылған ба? Әрекет-
тің түрақтылығы мен бірізділігін реттейтін жалпы басшылыкка алынатын
қағидалар, үстанымдар түрінде кәсіптік дағдылардың сипаты мен жүйесін
