П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- II бөлім. Дидактика
| 13.6. Оқуіиының үлгермеушілігі
Окушының үлгермеуі - бүл оқушының оку жүйесінде, білімді оқыту бағдарламасы мен білім стандарттарындағы білім беру мазмүнын меңгеру деңгейінен қала беруі арқасында дүрыс білім ала алмауы және соның сал- дарынан ары қарай толық оқу мүмкіндігі болмай қалуы. Үлгерімі нашар оқушылар мектеп бағдарламасындағы тақырыпты қабылдай алмайды, сынып және үй тапсырмасын орындай алмайды, сабаққа деген қызығушылығын жоғалтады. Дер кезінде комекті коре алмаған баланың жеке омірі озгеріске түседі. Мектеп оқушысында осыдан окуға, оқытушыға деген бүрыс қарым - қатынас пайда болады. Ақырында, олар өздерін жаман үстап, сыныпты ыдыратып отырады, кей уақытта мектепті тастап, киын жас балалар қатарын толтырады. Оқушының үлгермеушілігі белгілі бір ішкі және сыртқы себептерден пайда болады, оған омірдің әлеуметтік-экономикалық жағдайының қолайсыз- дығы, мүғалімнің біліктілігінің жетіспеушілігі, оқыту - тәрбиелік жүйенің дүрыс үйымдастырылмауы, бала жүрегіне жеке жол таба алмауы, оқушыға баска күштердің салмағы басым түсуі себеп болады. 238 II бөлім. Дидактика Мектеп оқушысының үлгеріміне кейбір әлеуметтік себептер: әр түрлі қызметтердің бүзылуынан (есту, көру, сөйлеу қабілеттері) және түқым қуалау, туғаннан пайда болған, жүре пайда болған аурулар, денесінің және ақыл- ойының әсуінің қалып отыруы эсер етеді. Оқытудын мақсаты мен міндеттеріне сай окушылардың жоғары үлгерімін үшін мүғалім не істеу керек ? Бәрінен бүрын оқушылардың үлгеріміне эсер етіп түрған теріс себептер мен жағдайларды анықтап, сол себептерді жою мүмкіндігін қарастыру керек. Жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың үлгерімінің төмендеу факторлары, негізінен оқыту-тәрбиелеу жүйесінің, мүғалімнің біліктігін арг- тырудың жеткіліксіз үйымдыстырылуына, оқушының окуға деген оң козқара- сының, білім алу кызығушылығының, өткен материалдарды қабылдаудағы мүмкіндіктерінің жоқтығына байланысты болады. Үлгерімді томендетпеу үшін тезірек дидактикалык шаралар жүйесін қүру керек. Әр окушының жеке ерекшелігі туралы тізім жасау керек. Оқыту-тәрбие үрдісін үйымдастыру, томен үлгерімді жеңу формасы туралы әңгіме бола басгағанда, әр түрлі оқу әдістерін үсынуға болады, балаларды қабілетіне, қызығуына, ерекшілігіне және де басқа белгілеріне қарай теңестіру сынып- тарына бірыңғай топтау керек. Зерделік және барлық танымдық іс-эрекет мидың қызметімен, сенсорлық қызметімен, адам денсаулығымен тығыз байланысты. Ми қызметін қозғайтын, генетикалық және баланың барлық танымдық қызметіне эсер ететін аурулар, баланың қабілетінің кешігіп дамуына әкеп соғады. Ондай балалар арнайы оқытуды қажет егеді. Сенсорлық дамудың (есту, кору), денелік өсудің бүзылуы баланың танымдық қызметінің осуіне қолайсыз жағдай туғызады. Кемшіліктің жиын- тығына бағытталған, оқыту мен тәрбиені дүрыс жолға қоя білсе, ондай балалар оқытудың үлкен нәтижесін беруі мүмкін. Күнделікті жай балалармен жүмыс істеуге қарағанда, бірак оларға оте коп күш жүмсауға тура келеді. Қозғалыс саласында ауру тапқандар үшін оқу мекемелері жэне сыныптар, көптеген кемшіліктері бар балалар үшін интернаттар, сойлеу қабілеті бүзылған балалар үшін сыныптар, ой қабілетінің өсуі кем және де басқа балалар үшін көптеген сыныптар ашылады. Ор түрлі ауытқулары бар балалар үшін арнайы мектептердің әр уақыгга саны арта түсуде. Мүндай жағдай оқушылардың 10- 12 пайызына жетеді, кейбір елдерде оз жасына сәйкес, мектеп окушыларының жалпы мөлшеріне қарай, соның ішінде бүл дарынды балаларды қосқанда 3 пайызды қүрайды. Кейбір әлеуметтік факторлармен қагар оқушының үлгерімінің төмендігіне, әсіресе, оның денелік және мінез-қүлқының осу ерекшелігі де эсер етеді. Үлгерімі толық оқушы бесінші, алтыншы, тоғызыншы сыныгітарда аз мол- шерде болатыны белгілі. Мүндай жағдай коптеген мемлекеттерге тән және ол жалгіы заңдылықты корсетеді. Мектегт оқушылары жас және жас өспірім уақытындағы үлгерімнің томендеу себептеріне осу ерекшеліктерінің эсер ететінін, дәрігерлік-биологиялық және мінез-қүлыктарды зерттегенде байқады. Кобінде, осы мерзімде баланың осу қарқыны, акыл-ойының өсу қарқыны сапасы баяулайды, жүйке жүйесі қозып, тез шаршайды. Мектепте осы ерекшеліктердің күшеюі мүмкін немесе комескіленеді, дейді Ю.К. Бабанский. |