Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 34,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Бишаева Дене шынықтыру
- Бұл бет үшін навигация:
- Қол бұлшықеттеріне арналған жаттығулар
- Босаңсуға арналған жаттығулар
| Тыныс алу жаттығулары
тыныс алу механизмін, тыныс алуды және қозғалысты басқарады. Тынысты ішке тарту кезінде тыныс алу бұлшықеттерінің әсерінен көкірек қуысы фронтал - ды, тігінен бағытта кеңейеді. Қол бұлшықеттеріне арналған жаттығулар өкпедегі қанайналымды жақсартады, суық тиюді төмендетеді, өкпеде тұрып қалу құбылыстарын болдырмайды, пневмосклероздың дамуын тежейдң. Босаңсуға арналған жаттығулар жүйке үдерістері ағы - мын қалыпқа түсіреді,тыныс алу орталығының оянуын азайта - ды, тыныс алу мускулатурасы тонусын түзетеді және патологи - ялық спазманы тоқтатады. Бізге белгілі, тыныс алудың жиілігі мен тыныс алу типі адам - ның жағдайна байланысты. Жатқан кезде арқа жақта көкірек қуысы тынысты ішке тарту қалыбы фазасында болады, ал ди - афрагма көтеріледі, құрсақ бұлшықеттері қызметі шектеулі болады, тынысты шығару қиындайды. Етпетінен жату кезінде көкірек қуысының төменгі жағындағы қабырғаның қозғалысы 228 АРНАЙЫ БӨЛІМ СТУДЕНТ - ТЕРІНІҢ ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ болады. Бір қырынан жату кезінде тірек қызметін атқаратын жақтағы көкірек қуысы бұғатталады, ал керісінше қарама-қар - сы жағы еркін қозғалады. Тігінен болған жағдайда (тұру кезін - де) – тыныс алу жаттығуларын орындауға ең ыңғайлы күй. Се - бебі көкірек қуысы мен омыртқаның барлық бағытқа қозғалуға мүмкіндігі бар. Отырған қалып төменгі шеткі және жоғарғы шеткі тыныс алуды басқарады, ішкі тыныс алу қиындайды, отырып бүгілген арқа қалпы жоғары көкірек тұсы мен ішкі ты - ныс алу аздап жеңілдейді. Өкпенің әртүрлі аймағындағы вентиляцияны жақсарту өте қажет. Вентиляция әлсіз болған жағдайда көкірекпен тыныс алу әдісі қолданылады. Өкпенің төменгі бөліктегі вентиляция - сының күшеюі диафрагмалық тыныс алуды қамтамасыз етеді. Шеткі бөліктерді белсендендіру үшін қарама-қарсы жақпен жа - туға кеңес беріледі. Тыныс алу жаттығуларын орындау кезінде мынаны ескер - ген жөн: тынысты ішке алу – белсенді үдеріс. Ол тыныс алу му - скулатурасы жиырылуы есебінен болады. Кәдімгі тыныс шыға - ру тыныс алуды болдыратын бұлшықеттердің босаңсуы кезінде іске асады. Оған көкірек қуысының ауырлы күшң салдарынан болады. Баяу тыныс шығару осы бұлшықеттердің динамика - лық жұмысы есебінен болады. Тыныс шығарудың күшеюі ба - сты алға қарай иію кезінде, қолды жіберу, денені иію, аяқты алға көтеру кезінде болады. Бронх демікпесі мен өзге де тыныс алу жүйесі ауруларының алдын алу мен емдеу үшін оң нәтижелер Бутейко, Лобанова әдістерінен, Стрельникованың пародоксалды гимнастикасынан алынды. Жеке ерекшелікке сай, тиімді әдісті медицина немес дене тәрбиесі саласының аранйы мамандары бере алады. Қарсы көрсетімдер: өкпенің асқынған ауру түрлерінде, қа - терлі ісік жағдайында дене жаттығуларын жасауға болмайды. Бронх демікпесі жағдайында үлкен дене жүктемелері, тыныс алуды ұстап тұратын, ышқынуды қажет ететін жаттығулар жасауға, суық сумен денені шынықтыруға, хлорлы бассейнде жүзуге болмайды. Жаттығу кешенінің міндеттері (26 және 27 кесте): бронх пен өкпе қызметі бұзылымын қалыпқа келтіру, бронх пен брон - хиол спазмасын түсіру, қанайналымы мен лимфайналымын қа - лыпқа келтіру. |