Сабақтың басы
1)Тренинг. «Қораптағы бір бейне»
Топқа бөлу.
Ай, Күн, Шолпан
2)Сұрақтар ұшқыны.
Ай неге тек қана түнде шығады деп ойлайсыңдар?
Күннің адам өміріне пайдасы қандай?
Қандай жұлдыздарды білесіздер?
Таң алдында туатын қандай жұлдыз?
Ай мен жұлдызға байланысты қандай жорамалдарды
білесіздер?
3) ББҮ кестесі бойынша оқу мақсаттарын айқындау
Білемін
Білгім келеді
Үйрендім
Пар
ақш
а
Кес
те
Сабақтың ортасы
Ай мен Шолпан тоғысының тарихы.
Ежелгі адамдар аспандағы жұлдыздарға қарап жыл мерзімі мен
уақытты айратын болған. Жердің жалғыз табиғи серігі –
Ай.Ғарышта күн жүйесіне жақын ғаламшар Шолпан деп
аталады.Ол Күнді кері айналатын ғаламшар.Шолпан Аймен
тетелес болады.Қазақ жұртының уақыт есебінде тоғыс есебі
ерекше маңызды. Айдың үркерді басып өтуі тоғыс деп
аталады. Тоғыс есебі–мал шаруашылығымен шұғылданып
жүрген қазақ халқының күнтізбесі. Ай толғанда ауа райы
бұзылып, өзгеріс болады. Тоғыс үш күнге жалғасады.Бір жылда
13 рет тоғысу оның11 ғана көре аламыз.13 тоғысты шамамен 28
күн деп есептейді. Тоғыс есебі ежелгі түркі және үнді
халықтарына белгілі болған. Тоғыс айлары:23тоғыс-
шілде,21тоғыс-тамыз, 19тоғыс–мизам,17тоғыс – қазан,15тоғыс –
қараша,
13тоғыс – желді,11тоғыс – қаңтар,9 тоғыс – үштің айы,
7тоғыс – бірдің айы, 5тоғыс – көкек,3тоғыс – мамыр,
Қазақ халқы көшіп – қону шаруаларын тоғысқа үйлестіріп
отырған. Тоғыспен байланысты есептің бірі– амалдар деп
аталады.Амалда ауа райы бұзылып, адамға да жайсыз болып
,қара суық ,жел, жауын, қар жауады.
Aмалдар:
Достарыңызбен бөлісу: |
