Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| 9.12-сурет
. Горизонталь аралық көлбеуліктің шкаласы Беру жүйесі арқылы дерек бағдар-сызыққа беріледі сағат тіліндегі шкаладағы сан арқылы картада қанша сантиметр жүріп өткені анықталады. Алынған қашықтықты атау масштабына көбейту арқылы арақашықтықтың нақты мəні есептелінеді. Кез келген өлшемде қателік кететінін ескеру қажет. Шығу тегіне қарай олар дұрыс өлшемеу салдарынан кеткен дөрекі қателіктер, өлшеу барысында приборлардан кететін жүйелі қателіктер, себебі белгісіз кездейсоқ қателіктер болып бөлінеді. Сондықтан қате- ліктерді болдырмау үшін өлшеудің ықтимал мəнін анықтау қа жет. Оған барлық өлшеудің орташа арифметикалық мəні жатады. ( ) , : ... 2 1 n a n a a a x n ∑ = + + + = мұндағы х өлшенген шаманың ықтимал мəні. n a a a ... , 2 1 – жүргізіл- ген жеке өлшеулердің нəтижелері. ∑ – өлшемдердің жиынтығы 348 n – өлшемдердің саны. Бірнеше рет қайталанып өлшенген өлшемдердің саны көп болған сайын ықтимал өлшемнің мəні өлшемнің нақты шамасы А жақын болады. Егер А мəні белгілі болса а өлшемі мен екі арадағы шама өлшемнің нақты қателігі a A − = Δ анықтауға мүмкіндік береді. Қандай да бір өлшемнің нақты өлшем А мəніне қатынасын салыстырмалы қателік деп атайды. A Δ ол қалыпты бөлшек арқылы беріледі [9.13 жəне 9.14-суреттер]. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|