2.
Мемлекеттік құрылым нысаны мемлекеттің ішкі құрылымын, оның құрамдас
бӛліктерге әкімшілік-аумақтық бірліктерге, автономдық саяси құрылымдарға
немесе егеменді мемлекеттерге бӛлінуін білдіреді. Ол сонымен қатар жалпы
мемлекеттің оның жеке бӛліктерінің арақатынасын сипаттайды. Мемлекеттік
құрылым нысаны бойынша мемлекеттер унитарлық (біртұтас) және федеративтік
болып бӛлінеді.
Унитарлық мемлекет – біртұтас мемлекеттік құрылым. Мемлекет бұл
жағдайда мемлекеттік биліктің тік бірыңғай жүйесі арқылы басқарылатын
әкімшілік-аумақтық бӛліністерге ған бӛлінеді. Оларда автономдық жергілікті ӛзін-
ӛзі басқару болуы да мүмкін. Мұндай мемлекетке бүкіл елге ортақ мемлекеттік
билік пен басқарудың жоғарғы органдарының, біріңғай сот жүйесімен
конституцияның болуы тән. Унитарлы мемлекет қатарына: Ұлыбритания, Франция,
Италия, Венгрия және т.б.
Федерация
мемлекеттік құрылымның күрделі нысанын құрайды.
Федеративтік мемлекет – басқа мемлекеттік немесе мемлекеттік құрылымдардан,
федерация мүшелерінен (штаттан, одақтас немесе автономдық республикадан)
тұрады. Барлық федерацияға ортақ мемлекеттік басқарудың жоғарғы
органдарының болуы және қызмет етуімен қатар олардың аумағында ӛзіне тиесілі
мемлекеттік басқарудың жоғарғы және жергілікті органдары әсер етеді. Осыған
сәйкес конституциясы, басқа федералдық заңдары, сот, прокуратура және ӛзге де
органдары болады. Қазақстан – біртұтас, ал Ресей федеративті мемлекет болып
табылады.
|