11.7-ҚОСЫМША. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨЗҚАРАС: БИЛИНГВИЗМ Әлемнің көптеген елдері қостілді білім беруді дамытуды қолдайды. Бірақ ба-
ланы басқа тілмен қашан және қалай таныстыру керек деген пікірлер бірізді
емес. Тілдік ортаға толық еніп оқыту бағдарламалары алғашқы бірнеше жыл
ішінде немесе бүкіл оқу кезеңінде тек оқытылатын тілге бағытталады; қос-
тілді бағдарламалар екі тілді де оқу құралы ретінде қолданады; ал өтпелі
билингвизм ана тілін үйренетін тілді, көбіне ағылшын тілін жетілдіру құралы
ретінде қолданады. Жалпы алғанда, зерттеулер қостілді бағдарламалардың
тиімділігін қолдайды (Cummins, 2000). Уэльсте барлық балалар мектепке бар-
ғанда валлий тілін үйренуге міндетті. Уэльстің орта мектептерінде ағылшын
тілі тек 7 жастан енгізіледі. Қостілді білім беру айтарлықтай саяси қызығушы-
лық тудырғанымен, олардың бәрі бірдей жағымды бола бермейді. Мысалы,
1998 жылдан бастап Калифорнияда ағылшын тілінде сөйлемейтін барлық оқу-
шылар арнайы бір жылдық сыныпқа отырғызылады, онда ата-аналардың жаз-
баша өтінішін айтпағанда, оқыту негізінен ағылшын тілінде жүргізіледі.
Тілдік, сауат ашу және қарым-қатынас дағдылары
479