1. генетикалық материалдардан; 2. белокты қабықшадан. Вирустың генетикалық материалы РНҚ немесе ДНҚ болса, ал фагтарда
ДНҚ. Олар тек тірі организмдер клеткасында тіршілік етеді. Мысалы:
вирустар тұмау, энцефалит, полиомиелит ауруын қоздырады (6 сурет).
Клетка – тіршіліктің элементарлы бірлігі Т.Шванн клетка тіршіліктің элементарлы бірлігі екені туралы кезінде ӛз
жұмыстарындағы ережелерінде кӛрсеткен. Р.Вирхов (1858) әрбір клетка
ӛзінде тіршіліктің толық сипаттамасын алып жүреді деп есептеп, «Барлық
тірі ағзаның соңғы морфологиялық элементі – клетка, одан тыс нағыз
тіршілікті іздеуге біздің құқымыз жоқ» деген. Қазіргі кездегі ғылымның
жетістіктері осы ережені толығымен дәлелдеп, клетканы «тіршілік атомы»,
«тіршілік кванты» деп атап, одан тыс тіршіліктің болмайтынын және ол
тіршіліктің ең кіші бірлігі екенін кӛрсетіп отыр.
Клеткаға берілген мұндай жалпы сипаттама, ӛз кезегінде, тіршіліктің
және ӛмірдің анықтамасына негізделуі тиіс. Яғни, тіршілікке және ӛмірге
нақты анықтама беру ӛте күрделі.
Ф.Энгельстің ӛмірге берген тұжырымы осы уақытқа дейін ӛз мағынасын
жойған емес: «Ӛмір – белок денешіктерінің тіршілік ету әдісі, оның маңызды
кезеңі, олардың қоршаған сыртқы табиғатпен тұрақты түрде зат
алмастыруы...». Шын мәнінде, тіршіліктің кӛрініс беруі белоктардың арнайы
