Лейкоциттердің тамыр жиектеріне кемерленіп тұруы

290
5-сурет. Селектиндердің әсерленуі. 
Бұл жабыстырғыш (адгезиялық) молекулаларға жасуша 
ішілік жабыстырғыш молекула – ICAM-1, ICAM-2 (intercell 
adgesion molecule – 1, 2), қан тамырлары жасушаларының 
жабыстырғыш молекуласы – VCAM-1 (vascular cell adgesion 
molecule – 1) жатады. Е-селектин тіндердің бүліністерінен 
пайда болатын цитокиндердің әсерлерінен бірнеше сағаттан 
соң эндотелий жасушаларының қабықтарында өндіріледі. Р -
селектин эндотелий жасушаларында ұдайы өндіріледі де, 
олардың 
іштерінде 
жинақталады. 
Қабыну 
дәнекері 
гистаминнің әсерінен бірнеше минөттің ішінде ол эндотелий 
жасушаларының сыртқы беттеріне шығарылады.
6-сурет. 
Лейкоциттердің 
сыртқы 
беттеріндегі 
L-
селектин мен интегриндер. 
Сонымен бірге лейкоциттердің сыртқы беттерінде L – 
селектиндер 
және 
интегриндер 
болады 
(6-сурет). 
Лейкоциттер L-селектинімен эндотелий жасушаларының Е- 
және Р-селектиндерімен байланысудан олар тамырлардың ішкі 
қабығының беттерінде домаланып, тербеліп тұрады. Осындай 
құбылысты ағылшынша «роллинг» деп атайды (7-сурет). 

291
7-сурет. 
Лейкоциттердің 
эндотелий 
жасушаларының 
беттерінде тербеліп тұруы. 
Артынан 
қабыну 
медиаторларының 
әсерлерінен 
лейкоциттердің интегриндері әсерленіп, олардың жәрдемімен 
эндотелий жасушаларының иммундық глобулиндерге ұқсас 
адгезиялық молекулаларымен қатты жабысады. Содан 
лейкоциттер тамырдың ішкі қабығына жармасып алады да, 
өздерінің жалған аяқшаларын эндотелий аралық саңылау 
арқылы тамыр сыртына шығарады. Артынан олар белсенді 
қозғалыстар жасап, іштеріндегі құрылымдарын тамыр сыртына 
өткізеді (8-сурет). 
Бұл кезде эндотелий жасушалары лейкоциттерден шығатын 
медиаторлардың әсерлерінен жиырылады. Содан эндотелий 
жасушалары дөңгеленіп, арасындағы саңылаулары кеңиді. 
Лейкоциттер шығып кеткен соң эндотелий жасушаларының 
жанасуы қалпына келеді.
Эндотелий қабатынан өткен соң лейкоцитке тіректік 
мембрана арқылы өтуі қажет. Бұл мембрананың қалыңдығы 
40-60 нм және ол гликозамингликандары көп біркелкі зат 
пен коллаген талшықтарынан тұрады. Әртүрлі ядролы 
лейкоциттер тіректік мембрана арқылы өту кезінде оған 
өздерінің 
ферменттерімен 
(эластаза, 
коллагеназа, 
гиалуронидаза) әсер етеді. Олар көрсетілген мембрананың 
молекулалық 
құрылымын 
өзгертіп, 
оның 
өткізгіштігін 
жоғарылатады. Бұл үрдісте ферменттерден басқа катиондық 
нәруыздарда белгілі қызмет атқарады. 
8-сурет. Лейкоциттердің тамыр сыртына шығу кезеңдері.

292
Лейкоциттердің тамыр сыртына шыққан соң қабыну 
ошағында қозғалуы байқалады. Бұл хемотаксис құбылысымен 
түсіндіріледі. 

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: