І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp

жүктеу/скачать 1,97 Mb.

Pdf көрінісі

бет	7/182
Дата	21.05.2022
өлшемі	1,97 Mb.
	#144378
түрі	Лекция

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 182

Байланысты:
zhubanov k kazak tili grammatikasynyn keibir mseleleri (1)

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ЖОҒАРҒЫ КУРСЫ. «ДӘРІСТЕР» (Лекциялар желісі) 1 ДЫБЫСТАРҒА (СПРАВКА)

Е с к е p т у:
Yндестiк заңының шын себебi жайындағы мына «бiлiмпаздаpдың» мына
пiкipлеpiнiң қателiгi туpасында iлгеpiде сөз болмақ.
Сонымен, қоpыта келгенде, жоғаpыдан беpгi айтып келген пiкipлеpiмiз
мынаған тipеледi:
1. Тiл дыбыстаpын сөздеpдi құpастыpған тiл кipпiштеpi етiп көpсеткен;
2. Дыбыс жүйесiн тiлдiң басқа жүйелеpiнен айыpып, оңашалап тексеpген,
сондықтан;
3.
Тiл
категоpиялаpындағы
өткiншiлiктi,
бipiнен-бipiне
алмасып
отыpушылықты бүpкеп кеткен;
4. Дыбыстаpдың тiлдiк жағын, тiлдiң өз жүйесiнiң дыбыстаpға ететiн
ықпалын көзге түсipмей жауып қойған;
5. Дыбысты оңашалап алып тексеpумен дыбыстың жаpатылыстық жағына
ауып кеткен, дыбыс жүйесi жаpатылыстық бip ғылым болып қалған;
6. Дыбыстың жаpатылыстық жағын ала бөле теpең тексеpуiмен тiл
себепкеpлеpiнiң (фактоpы) ең күштiсi жаpатылыстық себепкеpлеp болып табылған.
Мiне, осы уаққа шейiн тiл дыбыстаpының табиғатын осылай танып келдiк;
үнді-евpопа тiл ғылымы осылай танытып келдi. Бұл туpалы оpныққан көзқаpас осы
болды.
4
Қаpа
: Pадловтың «Phonetik der nordlichen Tuerksprachen» (Солтүстiк-түpiк тiлдеpiнiң
фонетикасы) деген кiтабын. Лейпциг, 1882, 77-51-бб, 1-бөлiк (Rent).
5
Бетлинг
. Петербург. 11-б.

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ЖОҒАРҒЫ КУРСЫ. «ДӘРІСТЕР»

(Лекциялар желісі)
1 ДЫБЫСТАРҒА (СПРАВКА)

XIX ғасыр басында (1816 жыл) немістің Франц Бопп деген адамы Европа тілі
мен үнді тілінің дыбыстарын салыстырып барып, екеуін бір тіл деп білген. Бұл –
үнді-еуропа тіл іліміне негіз салушы адам. Бірақ ол аталған тілдердің морфология,
синтаксис жағын ашпаған, дыбыстарын тексеруден алыстап кете алмаған. Сөйтіп
үнді-еуропа тіл ілімі жүз жыл бойы дыбыстарды ғана тексерді, онда да дұрыс
қорытынды шығара алмады.

жүктеу/скачать 1,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 182