Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 Ә. Ізтаев, К. Б. Байболов

334
1) әр електе және анализатор тұғырығындағы қалдықтарды өлшеу және 
алынған нәтижелерді кестеге енгізу (104­кестенің 2­ші бағанасы);
2) әр фракциядан қауыздалған дәндер мен қоспаларды бөлу, оларды 
өлшеу және кестенің 3­ші және 4­ші бағаналарына енгізу;
3) шөп­шаламды қоспалардың және әр фракцияда қауыздалған 
дәндердің (жиынтықта) пайыздық мөлшерін анықтау және нәтижелерді 
5­ші бағанаға енгізу;
4) әр фракциядағы қоспаларды мұқият қарастыру, олардың құрамын 
анықтау және 6­шы бағананы толтыру;
5) кесте мәліметтеріне сүйене отырып талданатын партияның дән 
ірілігін сипаттайтын график (86­сурет) құру;
6) қисық жиынтық шығымды қолдана отырып саны бойынша берілген 
партияны мөлшері бойынша шамамен бірдей екі ағынға бөлуге болатын 
елек саңылауларының өлшемдерін табу, сондай­ақ шығымы бойынша 
бірдей дән партиясын үш ағынға бөлетін електің екі саңылауларының 
өлшемдерін табу (графикке осы сызықтарды сызу).
86-сурет
. Фракция ірілігі бойынша қарақұмықтың үйлесу полигоны

335
104-кесте
Қарақұмықтың електік анализі (мысал)
Елек 
саңылаула­
рының 
диаметрі 
(алым), мм; 
бөлінген 
фракцияның 
дән ірілігі 
(бөлім), мм
Електегі қалдық, %
Фракцияның ласт
а
-
нуы, %
Әр фракциядағы 
қоспалар 
сипаттамасын атау
бар
лығы
соның ішінде:
қа
лыпты дән
қа
уыз
да
лған 
дәндер және 
қо
спа
лар
1,40
1,24
0,16
11,4 Жабайы шомыр, 
дала бұршағы, шөп­шалам 
қоспасы
8,65
8,39
0,26
3,0
Жабайы шомыр, бидай, арпа
15,50 15,11
0,39
2,5
Жабайы шомыр, бидай 
22,0
21,50
0,50
2,3
Жабайы шомыр, бидай
19,45 19,05
0,40
2,05 Жабайы шомыр, бидай
және рудяк (жетілмей 
қалған қарақұмық)
16,25 15,80
0,45
2,78 Жабайы шомыр, бидай 
және рудяк (жетілмей 
қалған қарақұмық)
10,00 9,63
0,37
3,7
Жабайы шомыр, бидай 
және рудяк (жетілмей 
қалған қарақұмық)
2,25
2,14
0,11
4,9
Егін бұршағы, сұлы, рудяк 
3,75
3,75
0,40
10,7 Рудяк және шөп­шаламды қоспа
3,0
0(
тұғырық
)
0,75
–
0,75
100
Құм, органикалық қоспа, егін 
шөптерінің тұқымдары
Барлығы
100
96,21
3,79
–
–
Графикті келесі түрде сызады. Абсцисса осіне (86­сурет) дән елен
-
ген електер саңылауларының өлшемдері (диаметр немесе ені) сызыла
-

336
ды, ал ордината осі бойынша нақты елеуіш­анализатордың әр елегінде 
алынған дән массасын пайызбен (талданатын үлгінің жалпы массасынан) 
енгізеді. Алынған бүгілген сызықты үйлестіру полигоны І деп атайды. 
Егер ордината осі бойынша берілген електе және ірі саңылаулы електер
-
де алынған шығым жиынтығын жазатын болсақ, онда осы мәліметтер 
негізінде тұрғызылған жалпы шығымның қисық мөлшері ІІ (интеграл
-
ды қисық) барлық берілген електің кетімімен кететін қарақұмықтың 
пайыздық шығымын көрсететін болады.
Өндірісте көбінесе дәндерді саны бойынша бірдей екі ағынға (ірі 
және майда фракция) немесе үш ағынға (ірі, орташа және майда фрак
-
циялар) бөлу қажеттілігі туады. Қажетті жағдайда дәнді екі бірдей 
ағын ға бөлу осындай графиктің ордината осінде дәннің 50%­дық шы­
ғы мын көрсететін бөлінуді табу керек. Осы нүктеден абсциссаның 
тік және паралельді осьтерін жалпы шығымның қисық шамасына ІІ 
дейін жүргізеді және қиылысқан нүктеден абсцисса осіне перпенди
-
куляр түсіреміз, ізделіп отырған елек саңылауының өлшемін аламыз 
(графиктегі А сызығын қараңыз). Суретте көрсетілгендей d=3,9 мм 
саңылаулы елегі берілген партияны екі бірдей ағынға бөледі.
Егер дән үш бірдей ағынға бөлу керек болған жағдайда 33 және 
66% шығымды көрсететін ордината осінің нүктелерін табу керек. 
Жоғарыда айтылғандай, олардан жалпы шығымның қисық шамалары
-
на дейін абсциссаның тік және параллельді осьтерін жүргізу (Б мен В 
сызықтарын қараңыз) және қиылысу нүктесінен абсцисса осіне перпен
-
дикулярлар түсіру және дән шығымы бойынша бірдей үш ағынды алуды 
қамтамасыз ететін екі елек саңылау өлшемдерін табу керек. Мысалы, Б 
сызығы ірі фракция дәндерінің 33%­ын алуға мүмкіндік беретін кетімді 
елек саңылауының өлшемін білдіреді (бұл партия үшін d
кр
= 4,1 мм), В 
сызығы – орташа фракция дәндерінің 33%­ын алуға мүмкіндік беретін 
кетімімен (d
ср
=3,7­3,8 мм), ал осы електен өтімімен – майда дәндерді 
алуға мүмкіндік беретін елек саңылауының өлшемін білдіреді. Өндірістік 
жағдайларда орнатылатын елек саңылаулар өлшемдері зертханалық 
жағдайларда анықталған електердің өлшемдерінен 0,1 мм­ге артық бо
-
лулары тиіс.
7. Ірілігі бойынша дәннің қисық бөлінулерінің мәліметтері мен екі­үш 
фракцияға бөлінген дәндегі қоспа сипаттамаларын қолдана отырып дән 
тазалаудың орынды тәсілінің ұсыныстарын және негізгі технологиялық 
жабдық пен қалдықтарды бақылайтын жабдықтарды орнату кезектілігін 
негіздеу.

337

жүктеу/скачать 16,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: