сиякты, Гарвей де анатомиядағы идеализммен күресіп, организмді
зерттеуге материалистік түрғыдан, ягни бакылаулар мен тәжірибелерді
пайдалану жолымен келді.
Анатомияны зерттеуде Гарвей күрылы.мды сипаттаумен шектелмей,
оған тарихи (салыстырмалы анатомия және эмбриология) және
функционалдык түрғыдан карады. Ол жануар өзінін онтогенезінде
(жеке дамуында) филогенезді (тарихи дамуды)
кайталайды деген
данышпандық болжам айтты. Сөйтіп ол бірінші рет А. О. Ковалевский
дәлелдеп, кейіндеу XIX ғасырда Геккель мен Мюллер түжырымдаған
биогенетикалык заңды алдын ала болжады. Сондай-ак Гарвей кез
келген жан-жануар жүмырткадан пайда болады (omne animal ex ovo)
деген материалистік кағиданы дінге карсы қойды. Бүл кағида
эмбриологияның одан әрі дамуының үранына айналды да, Гарвейді
эмбриологияның негізін калаушы деп санауға тура келді.
Гарвейге дейін канның айналысы туралы үғым болған жок. Бүл
үғым біркатар анатом-материалистер катыскан галенизммен күресте
пайда болды. Мәселен, Везалий жүректің карыншалары арасындағы
өткізгіш
тесік еместігіне көз жеткізіп, бірінші болып Галеннің қарын-
шааралық тесіктер арқылы кан жүректің оң жактағы жартысынан сол
жақ жартысына өтеді деген түсінігін жокка шығарды.
Везалийдің
шәкірті
Реальд Коломбо
(1516-1559) кан жүректің оң
жағынан сол жағына жоғарыда айтылған тесік аркылы емес, өкпе
қантамырлары арқылы келетінін көрсетті. Испан дәрігері және дін
ғалымы
Достарыңызбен бөлісу: