Кіріспе органикалық химия пәні ж ән е оның даму тарихы
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Pdf көрінісі
|
1 лекция
| органикалық
жөне бей орган икал ық деп екіге белуге негіз болды. Сонымен, XIX ғасырдың басында жануарлар мен өсімдіктер организмінде түзілетін заттарды зерттейтін “органикалық химия” деген алғашқы ұғым кдлыптасты. Бұл кезең виталистік көзқарастьщ кең тараған кезеңі еді. Көптеген ғалымдар, соньщ ішінде, әйгілі швед ғалымы Берцелиус те, “органикалық заттар тек тірі организмде ерекше бір “тіршілік күшінің” әсерінен түзіледі” деген пікірде болды. Органикалық заттардың пайда болуы туралы бұл көзқарасты витализм деп атады (Vita - латынша тіршілік). Виталистердің идеалистік ілімі органикалық заттарды синтездеуді тежеді, органикалық химияның дамуъша кедергі жасады. Бірақ көп үзамай-ақ, бұл көзқарас химиялық төжірибе арқылы теріске шығарылды. Мысалы, неміс химигі Велер бейорганикалық заттардан қымыздық қышқылын (1824 ж.) жөне мочевинаны (1828 ж.) синтездеп алды. Орыс ғалымы Н .Н .Зинин 1842 жылы бұрын өсімдіктен алынатын анилинді синтездік жолмен алды. Неміс химигі Кольбе 1845 жылы сірке қышқылын, 1854 жылы француз Бертло — майларды, ал 1861 жылы А.М.Бутлеров ең алғаш қантты заттарды синтездеп алды. XIX ғасырдың бірінші жартысында органикалық заттарды синтездеумен қатар органикалық қосылыстарды анализдеу техникасы да едәуір жетілдірілді (неміс химигі Ю. Либих). Бұл көптеген органикалық қосылыстарды анализдеуге мүмкіндік берді. Анализдеу барысында барлық органикалық қосылыстардың құрамынан көміртек элементі табылды. Организмнің қатысуынсыз органикалық заттарды алу мүмкіндігі және барлық органикалық қосылыстардың құрамынан көміртек элементінің табылуы органикалық химияға жаңа аныкдама беруге негіз болды. Сөйтіп, 1848 жылы Гмелин: «Органикалық химия көміртек қосылыстарьшьщ химиясы» деген жаңа аныкдама берді. XIX ғасырдың аяғында, XX ғасырдың басында органикалық химияның дамуы өнеркәсіптің жаңа салаларының пайда болуына әкелді. Мысалы, отын өнеркәсібі, дәрі-дөрмек өнеркөсібі, жасанды талшық, пластмасса, жасанды каучук өнеркөсіптері және т.б. Көптеген ғылыми-зерттеу институттары жаңадан 6 ашылды және кеңейтілді, органикалық химияның қуатты өнер- кәсіп орындары салынды. Халық шаруашылығын химияландыру еліміздід куатты материалдық-техникалық базасын жасаудың кджетті шарты болды. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|