Ќазаќстан республикасыныњ
мен синтаксистік қызметтері
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
5В020500-Филология
- Бұл бет үшін навигация:
- Сөз таптарының формалану мүмкіндіктері.
| мен синтаксистік қызметтері.
Қазақ тіліндегі сөздерді семантика-морфологиялық белгілеріне қарай атауыш, көмекші, одағай сөздер деп топтастыру. Сөздерді топтастыруда олардың мағыналық ерекшеліктері, морфологиялық белгілері мен синтаксистік қызметтері ескерілетіні. Сөздердің іштей бір категориядан екінші категорияға ауысу құбылыстары: заттану («субстантивтену»), сындану («адъективтену»), есімдену немесе есімдікке айналу («прономиналдану»), үстеулену («адвербиалдану»), етістіктену («вербалдану»). Қазіргі қазақ тіліндегі сөз таптары, олардың зерттелуі, қиындықтары. Сөз таптарының формалану мүмкіндіктері. Есім сөздердің сөз таптарына топтастырылуы. Зат есім, сын есім, сан есім және есімдік. Есім сөз таптарына тән грамматикалық категориялар. Зат есім. Лексика-грамматикалық сипаты. Адамзат және ғаламзат есімдер, ерекшеліктері. Жалқы және жалпы есімдер, олардың семантика- морфологиялық сипаты. Көптік мәнді білдіретін зат есімдер. Эмоционалды- экспрессивті мәнді зат есімдер, жасалу жолдары. Көмекші есімдер, лексика-грамматикалық сипаты. Құрылымына қарай жалаң (негізгі, туынды) және күрделі (біріккен, қосарланған, қысқарған, тіркескен) зат есімдер болып бөлінуі, ерекше сипаттары. Зат есім тудыратын жұрнақтар. Есімдерден зат есім және етістіктерден зат есім тудыратын 51 жұрнақтар, олардың өнімді, өнімсіз түрлері. Зат есімнің реңк мәнін тудыратын жұрнақтар (-еке, -й,-тай,-жан,-қан,-қай,-шақ,-шық,-ша,-ш,-сымақ,- шығаш,-екеш). Зат есімдердің көптік, тәуелдік, септік, жіктік жалғаулармен түрлену жүйесі. Зат есімнің синтаксистік қызметі, зерттелуі. Сын есім. Сын есімнің семантикалық мағынасы, морфологиялық сипаты, синтаксистік қызметі. Сын есімдерді зат есімдерден, үстеулерден ажырату тәсілдері, категориялық белгілер. Сын есімнің семантикасы сапалық және қатыстық болып бөлінуі, олардың тұлғалық және мағыналық ерекшеліктері. Сын есімнің морфологиялық құрамы, жалаң және күрделі, негізгі және туынды сын есімдер. Сын есімдердің морфологиялық (синтетикалық), синтаксистік (аналитикалық), морфологиялық-синтаксистік тәсілдермен жасалуы. Есімдерден сын есім тудыратын өнімді (-қы,-лы,-сыз,-шыл,-мпаз, -қой,-қор, т.б.) жұрнақтар. Етістіктерден сын есім тудыратын өнімді (-қ, -ынқы, -ынды, -малы, -қыш, -ымды, -улы, -қақ, -ма, т.б.) және өнімсіз (-ыс, -мыс, -ымтал, -қы, -ыр, -у, -аған, -ын, -қалақ, -алақ, анақ, -ғылықты, -мсақ, т.б.) жұрнақтар. Сын есімнің синтаксистік тәсіл арқылы жасалуы, күрделі сын есімдердің негізгі үлгілері. Шырай категориясы, мағынасы, формасы. Шырай тудыратын жұрнақтар (-ғыл, -ғыш, -ілдір, -қан, -ақ, -шыл, -ша, т.б.), олардың мағыналық, қолданыстық ерекшеліктері. Шырай түрлері мен жасалу жолдары. Жай шырай формасы – негізгі форма. Салыстырмалы шырайдың мағынасы мен жұрнақтары (-рақ, -лау, -қыл, -тым, -шыл, -қай, -аң). Күшейтпелі шырай, мағынасы, күшейткіш буынның қабаттасуы арқылы жасалуы. Асырмалы шырай, мағынасы, күшейткіш үстеулермен (аса, тым, тіпті, ең, т.б.) тіркесуі арқылы жасалуы. Сын есімнің синтаксистік қызметі, зерттелу тарихы. Сан есім. Лексика-грамматикалық сипаты. Дара, күрделі сан есімдер. Күрделі сан есімдердің жасалуы. Сан есімдердің семантика-морфологиялық топтары. Есептік сан есім. Бір сөзінің ерекшеліктері. Реттік, жинақтық, топтық, болжалдық, бөлшектік сан есімдер, мағыналары, жасалуы, жалғаулармен түрленуі, синтаксистік қызметтері. Сан есімнің зерттелуі жайында. Есімдіктің сипаттары, басты белгілері. Оның басқа сөз таптарының орнына қолданылуы, мағыналық топтары: жіктеу, сілтеу, сұрау, өздік, белгісіздік, болымсыздық, жалпылау есімдіктері. Бұлардың мағыналық, түрлену ерекшеліктері, синтаксистік қызметтері. Есімдіктердің зерттелу тарихы. жүктеу/скачать 1,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|