161
Қантты диабет кезінде кетоацидоз дамуының екінші бір
патогенездік
жолы
болып,
ол
кездегі
инсулин
мен
липокаиннін жеткіліксіздігі есептеледі.
Бауыр аурулары кездерінде оның гликоген тҥзу қызмегі
бҧзылуы бауырға май қышқылдарының кӛптеп
тасымалдануына
әкеледі. Бҧл кезде кетондық денелердің тҥзілуі олардың
тотығуынан тым асып кетеді. Осыдан кетоз және бауырдың
майлық инфильтрациясы дамиды.
Сонымен
бірге,
майлардың
ыдырауы
нәтижесінде
қанықпаған май қышқылдары (арахидон, линол, линолен
қышқылдары)
пайда
болады.
Әдетте
олар
иммундық
реакцияларды, гемостазды, жҥкті
әйелдердің босануын және
жасушалардың ӛсіп-ӛнуін қадағалайды. Арахидон қышқылы
циклоксигеназа ферментінің әсерінен ыдыраудан организмде
простагландиндер,
простациклиндер
мен
тромбоксандар
тҥзіледі.
Простагландиндер қан тамырларын кеңітеді және иммундық
тежегіш
ретінде
әсер
етеді.
Олар
макрофагтардың
белсенділігін, антиденелер мен цитокиндердің тҥзілуін
тежейді.
Тромбоксандар
тромбоциттердің
адгезиясы
мен
агрегациясын ҧлғайтады. Сондықтан олар кӛбейіп кетсе қан
тамырларының ішінде тромбылар қҧрылуына қолайлы жағдай
болады.
Простациклиндер
тромбоциттердің
адгезиясы
мен
агрегациясын тӛмендетеді.
Сол себептен қанның тамыр
ішінде сҧйық кҥйінде сақталуы болады. Егер олардың
деңгейі кӛтеріліп кетсе, онда әртҥрлі ағзалардан қан
кетулер болуы мҥмкін.
Қан
лейкоциттерінде,
ӛкпе
жасушаларында,
лаброциттерде,
қан
тамырларының
адвентициялық
жасушаларында арахидон қышқылы липоксигеназа ферментімен
ыдыратылуынан
лейкотриендер
тҥзіледі.
Олар
бронхиолалардың
тегіс
еттерін
жиырьш,
бронхоспазм
туындатады. Сонымен бірге лейкотриендер жҥрекке теріс
әсер етеді, коронарлық қанайналымды бҧзады,
миокардтың
инфаркты дамуына әкеледі.
Май қышқылдары әртҥрлі (иондағыш сәулелердің, химиялық
заттардың,
жарақаттың,
жан-дҥниелік
кҥйзелістердің,
стрестік жағдайлардың) әсерлерден еркін радикалды тотығу
ҥрдісіне
ілігеді.
Осыдан
май
қышқылдарының
асқын
тотықтары мен гидроксил топтары пайда болады, олар ішкі
ағзалардың (ми, жҥрек, бҥйрек т.с.с.) жасушаларының
мембраналарының
бҥліністеріне
әкеледі
(жасуша
патологиясын қараңыз).