274
сақтандырады.
Бірақ
ӛкпеде
газдардың
алмасуы
бҧзылғандықтан жҥрек
етінің гипоксиясы дамып, оның
жиырылғыштық қызметі әлсірейді, артериялық қысым қатты
тӛмендейді, коллапс дамиды. Кіші қанайналым шеңбері
тамырларында эмбол тҧрып
қалғанда, ӛкпе артериолаларының
рефлекстік жиырылуы болады, ӛкпе артерияларында қан қысымы
кӛтеріледі. Бҧл ӛз алдына оң жақ жҥректің қызметін
ауырлатады, қуыс т. б. ірі кӛктамырларда қанның іркілуіне
және оларда қан қысымы кӛтерілуіне әкеледі.
Осыдан оң қарыншаның тез дамитын жеткіліксіздігі,
жҥрекке ағып келетін қан кӛлемі және жҥрек шығарымы
азаяды, организмнің ӛліміне
әкелетін жалпы қанайналым
жеткіліксіздігі
дамиды.
Сонымен,
кіші
қан
айналым
шеңберінде эмболия болғанда ӛкпеде ауа алмасу және онда
қан айналым бҧзылғандықтан тыныстық гипоксия дамиды. Оған
организмде жалпы қан айналым бҧзылуынан циркуляциялық
гипоксия қосылады. Осыдан келіп қанда оттегі азайып, кӛмір
қышқыл газы кӛбейеді, ентік дамиды.
Ҥлкен қанайналым шеңберінің эмболиясына сол жҥрек
ішіндегі
(тромбэндокардит,
миокард
инфаркты)
және
артериялардың ішінде қҧрылған тромбтар,
газ немесе май
эмболиялары
жиі
әкеледі.
Бҧл
эмболдар
жҥрек
артерияларында, ми, бҥйрек, кӛкбауыр т. б. ағзалардың
тамырларында жиі орналасады. Содан осы ағзаларда ишемия,
инфаркт дамиды.
Қақпалық кӛктамырдың эмболиясы сирек кездеседі. Бҧл
кӛктамырдың эмболмен бітелуі іш қуысы ағзалары (асқазан,
ішектер, кӛкбауыр) тамырларында қан іркілуіне, қан
қысымының кӛтерілуіне әкеледі.
Осыдан іш шемені, іш
терісінің астындагы кӛктамырлардың кеңуі, кӛкбауырдың
ҧлғаюы байқалады. Кӛп қан, мӛлшермен бар қанның 90%-ы іш
қуысы ағзаларының кӛктамырларында жиналып қалуынан, жалпы
айналымдағы
қан
кӛлемі
азаяды,
артериялық
қысым
тӛмендейді, тыныс алу бҧзылады, естен тану, тыныстық және
қантамырларының
қимылдық
орталықтарының
салдануы
байқалады, осыдан организмнің жан тапсыруы болады.