Әлем музейлерінің тарихы
32
алмады. Сапалық жаңа гуманизм барлық адамдардың жан-
жақты және жарасымды дамуы ҥшін қажетті алғышарт жасайды.
Қалыптасып келе жатқан капитализм жағдайында гуманис-
тік кӛзқарас жҥйесі қоғамдық ойды бағындырудың ҧлы ҥлгісі
болғанына қарамастан, гуманистік кӛзқарастар ішкі қарама-
қайшылықтарға толы және тарихи шектеулі қҧбылыс болды.
Сонымен бірге, ӛз ақшаларына жер бетінде мҥмкіндігінше
бӛліскісі келген болатын. Оған шіркеу уағыздаған адамның
денесінің, ынтасы мен жігерінің «кҥнәһарлығы» идеясы жат
болды. Гуманистік мәдениеттің мҧраты – табиғатпен, махаб-
батпен, ӛнермен, адам ақыл-ойының жетістіктерімен, доста-
рымен араласып рақаттана алатын адамның жеке басын жан-
жақты дамыту еді. Гуманистердің дҥниетанымының негізінде
қҧдай емес, адам болды. Қҧдай адамды деп Пеко делло
Мирандалло жазды итальян гуманисі. Әлемнің заңдарын танып
білу, оның кемдігін сҥю, оның ҧлылығына таңдану ҥшін жарат-
қан. Адам ӛз еркі бойынша ӛсіп - жетіле алады. Оның ойынша,
мейлінше сан алуан тіршіліктің ӛркендері бар.
Жаңа экономикалық қҧрылысқа әрі феодалдармен кҥресте
ойдың жаңа қалпына жол салған кӛбіне ерте буржуазиялық дҥ-
ниетануға байланысты Қайта ӛрлеу дәуірінің адамдары феодал-
дық дҥниетану жҥйесін сынға алды. Олар тақуалықты және ка-
толик шіркеуінің тӛзімділік теориясын кемітіп, рақат кӛруге
адам қҧқын орнықтырды, феодалдардың асқақтығын айыптады,
ғылыми-зерттетуді талап етіп, схоластиканы келемеждеді, ақыр
аяғында ортағасырлық ӛнерді де сынға алды. Ортағасырлық ӛт-
кен дәуірді соқыр сенімнің, надандықтың, тағылықтың заманы
деп жарияланды. Оны "готикалық" деп атады.
Достарыңызбен бөлісу: