Әлеуметтану пәні туралы американ әлеуметтанушысы П.Сорокиннің
түсініктері қызықты. Ол барлық ғылымдарды үш топқа - объективті нақты
өмірдің органикалық бөлігін зерделеумен шұғылданатын ғылымдарға,
органикалық емес бөлігі және “органика үстілік” немесе әлеуметтік мәдени
бөлігін зерделейтін ғылымдарға бөледі.
Объективті шынайылықтағы
органикалықтан тыс феномендер саласын адамның ментальдік, ойлау
қызметінде көрініс табатын әлеуметтік феномендер құрайды. Бұл салаға тіл,
ғылым мен техника, дін, философия, өнер, құқық, этика,
адамдардың әдет-
ғұрыптары мен мінез-құлықтары жатады. Әлеуметтану ғылымдардың үшінші
тобына кіреді және органикалықтан тыс феномендер үшін ортақ нәрселерді
зерделейді. Сонымен әлеуметтану барлық категориядағы әлеуметтік
феномендер, сондай-ақ оларды біріктіретін қарым-қатынастар мен өзара
байланыстар туралы жалпы ғылым болып табылады.
Американ әлеуметтануының классигі Т.Парсонс әлеуметтануды мінез-
құлықтардың өзара іс-әрекеттері мен атқаратын рөлдерінен - құндылықтардың
жалпы иерархиясына бағытталған
өзара іс-қимылдардан тұратын, мәдени
үлгілер, ережелер мен мәртебелердің институциялануына негізделетін
құрылымдарға сүйенетін, әлеуметтік жүйелерді зерделейтін ғылым деп біледі.
Символикалық интеракционизмнің негізін қалаушы Дж. Г.Мид әлеуметтану
жануарлардың мінез-құлқынан принципті түрде өзгеше болатын адам мінез-
құлқының механизмін түсінуге тырысуы тиіс деп есептейді. Әлеуметтік өзара
әрекет механизмін оның барлық деңгейлері
мен мән-мағынасы бойынша
барабар түсіну міндетін жеке тұлғаның ішкі дүниесі мен оған себепші болатын
факторларды түсінген жағдайда ғана шешуге болады. А.Шюцтің пайымдауы
бойынша, әлеуметтану пәні “интерсубъективтіліктің”, яғни жеке адамдар
бірін-бірі қалай түсінетіндігінің, дүние туралы жалпы қабылдау мен жалпы
түсінік қалай қалыптасатындығының проблемасы болып табылады. Шюцтің
интерсубъективтілікті талдаулары кәдуілгі білімнің әлеуметтанушылық
іргетасын - феноменалдық әлеуметтанудың бүгінгі
таңдағы неғұрлым толық
жасалған тұжырымдамаларының бірінің іргетасын қалады.
Достарыңызбен бөлісу: