МЕНШІК МӘНДІ СӨЙЛЕМ Меншік, иелік мағына
-нікі, -дікі, -тікі жұрнақтары арқылы жасалады. Иелік ма-
ғынаны туғызатын жұрнақ меншікті заттың өзіне жалғанбайды, оның иесіне жалға-
нады. Мысалы: кітап менікі, дәптер біздікі т.б. Бұл жұрнақтың жуан варианты жоқ,
жуан сөзге де, жіңішке сөзге де жіңішке түрде жалғанады. Мысалы:
Қалам Асандікі, Өнер халықтікі т.б.
1. Төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз. Жауап меншік мәнді сөйлем- мен берілуі керек. 1. Кәмелет жасқа толғанша балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбие-
леу кімнің міндеті?
2. Жарамсыз ата – анасына қамқорлық жасау кімнің міндеті?
3. «Менің әлім» қай елдің әнұраны?
4. Б.Момышұлы қай жердің тумасы?
5. Қазақстан мемлекеті әнұранының сөзі кімдікі?
6. «Үйлену дегеніміз – өз құқыңның жартысын азайтып, міндеттеріңді екі есе кө-
бейту» деген нақыл сөз кімдікі?
2. Төменде берілген сөздерді қатыстыра отырып, шағын мәтін құраңыздар.
Меншік мәнді сөйлемді қосуларыңыз қажет.
Қазақ тілі, отбасы, міндет, ата-ана, хұқық, қазақ, тәрбие, жеті ата, намыс, бала КӨМЕКШІ ЕСІМДЕР ҚЫЗМЕТІ Көмекші есім деп грамматикалық өзгеріске түсіп дерексізденудің (абстракция-
ланудың) нәтижесінде заттық мағынасынан айырыла бастаған тәуелдік жалғаулы
көбіне мекендік септіктерде қолданылып матаса байланысқан тіркестің екінші сы-
ңары қызметінде жұмсалатын зат есімнің кеңістік мәнді ерекше бір тобын айтады
Сан жағынан алғанда көмекші есім қазақ тілінде аса көп емес, оған мына секілді
сөздер жатады:
асты, үсті, алды, арты, жаны, қасы, маңы, тұсы, іші, сырты, тысы, арасы, басы, түбі, қарсысы, бойы, төңірегі, айналасы, жан-жағы, беті, шеті, орта- сы, соңы . Мысалы: бір мезгілде қасына Көпей келді (Бақбергенов). Арыстың екі көзі
ауыл маңында (Жүнісов). Бұл ауыл өзеннің басына қонған (Әуезов).
