1. бір жасушалы;
2. диплобактериялар;
3. диплобациллалар;
4. стрептобактериялар;
5. стрептобациллалар
.
ІІІ. Спираль тәрізді – иректелген бактериялар ұзындығына, иірімделу
кӛлемі мен санына тәуелді келесі топтарға ажыратады:
1. вибриондар
– қысқа, сәл ғана иілген, пішіні үтірге ұқсас;
36
2. спириллалар
- ұзынша келген, бірнеше ірі (5-6) иірімдері бар
бактериялар;
3. спирохеттер
- ұзын жіңішке бактериялар, кӛптеген майда иірімдері
бар, пішіні штопорға ұқсас.
Бактериялардың пішіндері 17 суретте келтірілген.
17 – сурет. Бактерия жасушаларының пішіндері
Паразиттарлық бактериялар токсиндер бӛліп шығарады (белгілі бір
мүшелер жүйесіне әсер кӛрсететін улы заттар бӛледі). Мысалы, бациллалар
- дифтерияны, іш сүзегін, туберкулезды және алапес ауруларын қоздырса,
кокктар - гонореяны, спириллалар – тырысқақты қоздырады. Ал, ішек
бактериялары ас қорыту жүйесінің қалыпты қызмет атқаруын қамтамасыз
етеді. Бактериялар қолайлы жағдай туған кезде ӛте тез әрбір 20-30 минут
сайын бӛлініп, кӛбейеді.
1.4.3 Эукариоттар
Э
укариоттарға жасушасында
ядросы қалыптасқан ағзалар (грекше
‗‘eu‘‘-нағыз, ‗‘karion‘‘-ядро) жатады. Олардың ядросы мембрана арқылы
цитоплазмадан шектелген. Эукариоттардың генетикалық материалы ядрода
орналасқан күрделi құрылысты, ДНҚ тiзбегi мен ақуыз молекуласынан
тұратын
хромосома
. Эукариоттар митоздық жолмен бӛлiнедi.
Эукариоттық жасушалардың жалпы құрылымы мен компоненттері 18
суретте кӛрсетілген. Эукариоттар жасушаларының диаметрі 10-100 µм
болады, бұл кӛрсеткіш бактериялардан 10 есе үлкен. Эукариоттық
ағзаларға қарапайымдылар, саңырауқұлақтар, ӛсімдіктер, жануарлар мен
адамдар жатады. Олардың жасушаларында ӛздеріне тән құрылымдық
айырмашылықтары болады.
|
