84
жеткіншектер арасында жиі кездесетін - суицид. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының соңғы
мәліметтерінше 15-24 жас аралығындағы жеткіншектермен жасӛспірімдер арасында ӛзін-ӛзі ӛлтіру 2 есе
артып кетті. Ол мемлекеттегі экономикалық жағдайларға байланысты. Мәселен, Францияда соңғы 10
жылда суицидттен ӛлген балалар саны 3 есе артқан. Енді бұл ӛлімдер жол апатынан қайтыс болған
адамдар санымен теңеліп тұр. Ӛз-ӛзіне қол жұмсау туралы, Аристототель, Платон,
француз социологы
Эмиль Дюркгейм, норвегиялық ғалым И. Россов, Г. Минноус кезінде ӛз ойларын қалдырып кеткен.
Суицидтті, медициналық тұрғыдан зерттеген ғалымдардың зерттеулерін атап ӛтсек, бұл Амбрумова А.Г.
«Суицидалды мінез-құлық кешенді зерттеудің обьектісі ретінде», Антохин Г.А. «Шизофрениямен
ауыратын адамдардағы суицидалды мінез-құлық», «Түрлі психикалық ауытқушылықтары бар
суициденттерде депрессивті кӛріністердің ерекшеліктері» Мишиев В.Д. т.б. [1].
Суицид терминіне ғылыми әдебиеттерге бірнеше анықтама берілген. Осы анықтамалар бойынша,
суицид бұл-ауру немесе ӛз-ӛзін ӛлтіру деген мағынаны білдіреді. Адамның ӛз-ӛзіне қол жұмсауы, оның
ӛмірден ӛз
еркімен кеткісі келетіні, ӛмір сүруге құлқысы жоқ екендігін білдіреді. Осыдан ойымызға
түйетініміз, әрбір тірі жанның сәтсіз аяқталған суицидке баруы, оның жан айқайын, қоғамнан сұрайтын
кӛмегін білдіреді. Жасӛспірімдер арасындағы суицидттің
зерттеу тақырыбына айналуы, осы мәселені
тереңірек зерттеуге, жеткіншектердің бұндай әрекетке бару себептерін анықтауға, суицид әрекетін алдын-
алуға мүмкіндік береді. Бүгінде адамдардың ӛз-ӛзіне қол жұмсап, ӛз ӛмірін қиған оқиғасы туралы жиі
естуге болады. Аталарымыздың ғасырлардан бері келе жатқан «құдай ӛзі берген жанын ӛз алады» денен
ежелгі
қағидасына қарсы шығып, адамдардың ӛз-ӛзіне қол жұмсап, қоштасуының сыры неде?
Медициналық-психологиялық зерттеу қортындыларына қарағанда, оның сыры да, сбептері де кӛп
кӛрінеді. Ал жалпы адамның ӛзіне-ӛзі қол жұмсауда ғылымда «суицид» деп аталады. Суицид –ішкі
эмоцаны шығару негізінде, адамның әдейі ӛз -ӛзіне қол жұмсауы себебінен соңы ӛлімге
әкеліп соғатын
жағдай деп қарастырамыз. Ондай әрекетке бару себептерін анықтауға, суицид әрекетін алдын-алуға
мүмкіндік береді.
Рухани азап және психологиялық дағдарыс, ішкі күшті жанжал ретінде түсіндірілді. Бұл тақырып
аясында әл күнге дейін сыры сыр сандықтан бұққан жұмбақ жайттар кӛп. «Ӛлемін» деп ӛздерін ӛлімші
етіп санайтындар. «Ӛлемін» деп ақыры ӛз жанын жаһаннамға жіберетіндер. «Ӛлемін» деп жүріп
жарық
ӛмірмен қоштасқысы келмейтіндер аз емес. Бірақ, ӛкінішке орай, біздің елде ӛз-ӛзіне қол жұмсайтын
оқиғалар кӛбейіп кетті. Әсіресе, жастар, жасӛспірімдер арасында. Негізінен, зерттеулерге сенсек
бозбалалар бойжеткендерге қарағанда ӛз-ӛзін ӛлтіруге 5-6 есе бейім болады екен. Соңғы бес жылда біздің
мемлекетімізде кәмілетке толмағандар арасында ӛзін ӛлімге қиғандар саны 1415–ге жетіп отыр. Ӛз-ӛзіне
қол жұмсау яғни суицид табиғаттың оянған гүлденген кезінде кӛктем мезгілінде жиі кездесетіні
дәлелденген. «Сәуір –ең қатыгез-ай» - деген американ ақыны Томос Эллитон.
Сәуір айындағы суицид
кӛрсеткіш жыл бойы кӛрсеткіштен-120 пайызға жоғары болатыны кӛрінеді. Белгілі психолг У. Джеймс
«суицидті интелекенттің дамуындағы ауру» деп атанған. Суицидтің ауласында жүргендер олар айтқандай
ақыл-есін сайтан арбағандар, психологиялық ахуал барлар, саналы ойлау қабілетін жоғалтқандар,
соқыр
сезім жетегінде кеткендер ғана емес.
Достарыңызбен бөлісу: