Научная библиотек

проблеманы ез бетжше кере бйпуь ез пайымдауынын непз! епп неж алуы 
аркылы аныкталады.
Жогарыда когам угымы мен мемлекет ту сш т бф-б|рже уксамайды 
деген ед1К. Олай болса, олардын белплержде де езгешел!К болады. Де- 
мек, когамды кандай белплерге карап аныктауга болады деген орынды 
сауал туындайды. Индивидтер арасында езара ерекеттер, езара байланыс- 
тар жене катынастар орнайды. Мундай байланыстарды дуние жуз1 карта- 
сымен салыстыратын болсак, онда осы байланыстардын б!р-бф1мен ушта- 
сып, жуйеленш мемлекетпк-аумактык б|рл
1
кке келш ирелетшш керуге 
болады. Сонымен, когам — адамдар арасында калыптаскан байланыстар 
мен езара ерекеттердщ жиынтыгы.
Когамнын алгашкы белпсше едетте елеуметпк байланыстардын шо- 
гырлануы журетш аумакты жаткызады. Б
1
здщ планета кептеген кауым- 
дастыктарга экологиялык мумкшдж беру аркылы адамдардын муктажын 
ка на гатта нды руды камтамасыз етед! жене климаттык жа» дай мен табигат 
ландшафтысынын кеп турлшпне орай индивидтерджттршшк эрекетте- 
рше езждж кайталанбас белплер калдырды. Аумак — индивидтер ара­
сында катынастар мен езара ерекеттер калыптасатын, дамитын элеуметпк 
кещснктщ нег
131
болады.
Когамнын екшии ерекшелжп белпа онын 1ШК1 езара байланыста- 
рынын жогары интенсивтшпн колдап отыру жэне удайы туындатып, 
жендшру кабшен болып табылады. Когамнын манызды сипаты репнде 
турактылыкты айтканмен, елеуметтанушылар онын непз болатын се- 
бептерж ту с ж д! руде 
61
р жерден шыкпады, тюрлер! кайшылыкта болды.
Э. Дюркгейм когамнын турактылыгы мен тутастыгынын басты непзше 
«ужымдыксананы», ортак Ж1герд!Н болуын алады. Р. Мертон болса когам­
нын сакталуын халыктын кепш ш п менгерген жэне эрб
1
р индивидп 
бфжйрепн п рш ш к эрекеттержж нормаларын сактауга багыттайтын 
«келел! кундылыктар» аркасында болады деп есептейд!. Э. Шилз когам 
букш аймакка бакылау жасайтын жэне ортак мэдениетп танатын тек кана 
«ортак бшпктщ» ыкпалымен ем1р суред! деп пайымдайды.
Когамнын турактылыгын сактайтын алгышарттарды толык аныктау 
тштен мумкш емес сиякты. Адамзат тарихынын кене кезендер^нде когам­
нын турактылыгы ен алдымен тулгааралык езара ерекеттердщ есебжен 
сакталып келд!. Адамдар ездерж туыстык жэне кершшйс, едет-дагдылар, 
кемек пен колдау керсету, олардан айырылудын коркынышты екендт 
сиякты дэнекерлермен байланыстырды. Ф . Теннис осындай принииптерге 
непзделген когамды кауымдастык деп атаган.
Алайда, халык санынын есуше орай байланыстардын езара эрекет 
жуйес! бурынгыцай колданыла алмады. Басты турактандырушы алгышарт
139

болып 

жүктеу/скачать 14,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: