1 р жагдайла-
рынын байланыстары мен катынастарынын жиынтыгы.
Когамнын елеуметпк ку рыл ымынын ламу непзше:
1 ) когамнын енбек
б е л тш ;
2 ) еид1р1с курал-жабдыктарына жене онын еншше менхшк ка
тынастары жатады. Когамдык енбек белили — елеуметпк топтардын, тап-
тардын, кеаби топтардын, сонымен б
1 рге кала мен ауыл адамдарынан, ой
енбеп мен дене енбеп емлдержен туратын улкен топтардын пайда
болып, одан ер| о\пр сурулерше себегшм болды.
0 нд|р»с курал-жабдыктарына деген жеке менллкпк катынастар когам
нын осы 1ШК1 бвлгшстершдеп онын экономикасын жене шжара калып-
таса бастаган курылымды ныгайтады. Когамдык енбек белжю де, менилк
катынастары да когамнын елеуметпк курылымы дамуынын объективп
елеуметпк-экономикалык алгышарттары болып табылады.
Когам ем1ршде ер турл1 кызмет турлершщ пайда болуына, материал
дык ещодмстщ жене рухани медениетпн дамуларына енбек белжкпнж
белгш дережеде елеул! ыкпал ететш ж кезжде Огюст Конт, Эмиль Дюр-
кгейм, Питрим Сорокин жене т.б. делелдеген болатын. Тарихи проиестеп
когамдык енбек белгшсжж рел1 жешндеп кен аукымды ш м, сонымен
б^рге когамнын елеуметпк курылымынын дамуы жешндеп тужырымда-
ма репнде марксизмнж елеуметпк-экономикалык теорияларында да орын
алган ед1. Марксизм теориясы жеке менплктж осы процестеп релж де
ашып берд
1 .
Когамнын елеуметпк курылымынын непзп элементгерже:
— когамдык енбек белшйл, енд!ргс куралдарына деген жеке меннлкпк
катынастар жене когамдык ешмд! белуде соган ортактасатын эр турл!
таптар жатады. Оларды осылайша туаншрудш кажеттшпн ер турл1 ба-
гытгын елеуметтанушылары мойындап отыр:
— кала мен ауыл адамдары;
— ой жене дене ецбепнщ екшдер!;
— сословие;
— елеуметпк-демографиялык топтар (жастар, ейелдер мен еркектер,
ага урпак);
— улттык кауымдастыктар (улттар, улыстар, этникалык топтар).
Жогарыда аталган элеуметпк топтар мен улттык кауымдастыктар
курамдары бойынша бгртектес болганымен. олар осы эрекет барысында
жеке Ж1ктер мен топтарга бел шел 1, булар элеуметпк курылымнын ез ал-
дына ерекет ететш элементтер! болып саналады, ейткеж баска субъек-
плермен езара карым-катынас орнату непзшде елеуметпк ж»ктер мен
153
тогттар оздерше тон
мудделерщ жузеге асырады. Сондыктан кез келген
когамнын элеуметпк курылымы аса курдел! жэне тек елеуметтанушы-
лардын кецш аударатын такырыбы гана емес, оган элеуметпк баскару
гылымынын