0М1ршенд1 екендт аркылы ерекшеленедк Булар ете курделх жуйелер ката-
рына жатады. Олардын курделшп соншалык, ппи ол уйымдык процес-
терге бакылауды баскару мумк1нд1пнен де асып тусу» ыктимал. Мэсележ
онтайлы шешу жешндеп усыныстар баскару келемш кыскартуга, уйым
нын курылысын онайлатуга немесе баскару жуйесшщ шеиим кабылдау
кабцетгерш арттыруга багытталуы мумкш.
Жуйенщ курделйпп абсолюта (объективпк, объекпге салынган) жэне
салыстырмалы (субъектйвпк, баскару кабшетш сипаттайтын) болып еюге
бедшедь Курделшктщ бул турлер) эр кезде бхр-бцяне сэйкес келе бермейщ.
Уйымдык курделшк кептеген элементтердщ артуы аркылы басталады.
Мундай жагдайда салыстырмалы курделшктщ кушекм абсолюта курдел»-
Л1ктщ езгерушаз-ак юке асады. Алайда, абсолютпк курделшктщ ерб
1
р
артуы салыстырмалы курделшктщ есуш тудырады, сонгысы б1ршилсшщ
ыкпалынсыз-ак, мысалы, жуйе туралы бшмнщ дамуы аркылы езгере алады.
Курделшктщ келес! денгеш алуан турлх элементтер пайда болган са-
тыда, ойресе алуан турлхдак тек функцияларга гана (техникалык, биоло-
гиялык жуйелерге) катысты болмай, элементтердщ (элеуметпк-техника-
лык жуйе) табиги сапасына катысты сатыда басталады. Будан эр! егер
жуйеде белхмдер мен денгейлер аныкталып табылатын болса, онда эле
менттер арасындагы кеп турл1 байланыстар жузеге асады. Бул сатьща
курделшктщ кершю! жуйенр элементгер1, белхмдер) мен децгейлер1 ара
сындагы карама-кайшылыктардан (функциялардьщ карама-карсылыгы,
свйкесс1зд1Г1) кержед!. Жуйе курделшпнщ ен жогаргы дережес! оны
курайтын денгейлердщ, бел1мдердщ, элементтердщ автономдыгын, жеке-
дара екещцпн бвдцредд. Элеуметпк уйымдарда бул — олардын непзп
«материалдарыньщ» субъективтшп, ягни адамдарда жеке максатгардьщ,
журю-турыс бостандыгынын болуы.
Уйымдарда курделшктщ букш дэрежелер1 — кептурлшп мен анык
емеспп камтылган. Абсолютпк курделшктщ жогаргы сатысында салыс
тырмалы, субъектйвпк курделшк аса улкен болмайды. Баскару уйым-
дагы курделшктен эр турлх тэсьлдер аркылы шыгып кетеда, мысалы, ынта-
ландыру эд!С1нде: орталык буын ез бепншёдйсн бел1мнщ, филиалдын емхр
сурулершщ немесе кызметкердщделелдемелершщ ерекшел1ктерше кешл
аудармайды, ынталандыру аркылы ыкпал жасайды.
Курделшктен аластау максатында баска да эдгстер колданылады:
жуйеленддру, декомпозиция, т.б. Элеуметпк уйымдарда курделшкн жою-
да, жендлдетуде кебшесе элеуметак формалдандыру. ягни уйымдык бай
ланыстар мен нормаларды стандартгау эдюх жш колданылады. Уйымдас
тыру тэсш репндеп элеуметпк формалдандыру — стандартты, кукык-
тык, уйымдык жэне социомэдени формада б
Достарыңызбен бөлісу: