Научная библиотек
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| 31
мд 1 карым-катынас барысында сезс1з пайда болатьш тулгааралык катынас- тардын спонтанды жуйеа ретшде п элеуметпк-психологиялык уйым бо лып табылады. Мундай уйым индивидтердщ элеуметок кажеттшктерш (карым-катынастагы, т.б.) канагаттандыру максатына жетуге багыттал ган ужымдагы тандау катынастарыныц Т1келей нэтижесг болып саналады. Элеуметпк-психологиялык уйым недзхнен алганда топтар куру аркылы 313 сипатталады. Элеуметпк-психологиялык топтар ез курам ына адамдардын кептеген контингентш енпзед! жене сол адамдардын арасындагы байла- ныстар стихиялы турде орныгады, б1рак ол байланысгар ез арасында узак сакталады. Мундай топтардагы адамдар ортак мудде аркылы бхр орталыкка б!р!гед1. Топтагы адамдардын ен жогаргы саны жеке уйлеамдшк, уштаса кызмет аткару кер1жстерш орнату мумюншп аркылы аньпсгалады, кептеген зергтеушшердщ пайымдауларьша Караганда ондай топ, едетге, 3 - Ю адамнан турады. Мундай топтын бтм-болмысын белгш 61 р елеуметок-психоло- гиялык кауымдастык, ынтымактастык сезхш, езара сёшм, ортак тагдыр сипаттайды. Жеке адам топ шенбер1нде езшщ элеумегпк кажетпктерш канагат- тандыру максатында топтын тэуелдшгше ушырайды; топ болса онын жур1с-турысын бакылауга алуга кукылы, ейткеж топтын колында бхрнеше ыкпал жасау куралдары бар: айыптау, моральдык тургыда тулганы дара калдыру жэне т.б. Топ ёзхнщ мушелер1 орындауга тихст1 журю-турыс нор- маларын стихиялы турде калыптастырады. Осылайша топ шпйдеп бакы лаудын элеуметпк-психологиялык механизм! жасалады. Топ ышнде эркхмнщ мэртебесш белплейтш шкала бойынша онын мушелерх ж1к-ж1кке белшедх. Мундай белхну кебшесе дэрежелхк, р а н т к курылымга сэйкес келе бермейдх. Топта лйдерлгк катынастар пайда болады. Баскаша сезбен айтканда, ужым курылымы формальды жэне элеуметок психологиялык (бел1М-топ, басшы-лидер, кызмет-мэртебе) болып косарланады. Осылай ша косарлану дезуйымдык кубылыска экелш соктырады. Уйымнын косар- лануы осымен гана бпе коймайды. Формальды уйымдастыру курылымы на элеуметпк-психологиялык эсер етумен катар кызмет хстеушшердщ формальдыктан тыс турган уйымдастырушылыктары да буган карсы бой кетередк Сонда бул не болганы? К,ызметпк катынастардын таза формальды байланыстар мен норма- ларга сыймайтын турлера мен сипаттары да жж кездесед». Кейб1р мэселе- лерд» шешу ушш кейде кызметпллер алдын ала жазылган кужаттарда, ережелер мен нускаларда керсетшмеген жагдайларга кез1пп, езара карым- катынаска тусуге мэжбур болады, бул табиги нэрсе, ейткеж формальды курылымнын бэрш камту мумюн емес жэне булай жасауга тырысудын да кажет» жок. Мысалы, кэсшорын директоры объективп себептерге бай ланысты бхр белхмд1, онын бастыгынын кызмепн ез бакылауына алады. Немесе ею белхмнхн бастыктары букш мэселелердх «жогарыдагы басшы- лар» аркылы шеше бермейдх, мундайда ол екеуш щ арасында бурыннан калыптасып, орныкпаган карым-катынас орнайды. Сейтш, кайсыбйр кэсшорынньщ, мекеменщ элеуметпк-психологиялык уйымы тулга ретш де карастырылатын кызметкерлердщ карым-катынаска тусуш ретгеу жэне 314 |