Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
сімдіктер систематикасы О у ралы
| Саговниктер класы - C ycadopsida
Саговниктердің жапырағы ірі, макрофильді, сағакты немесе қондырмалы. Қарапайым өкіддерінде жапырактары қауырсынды. М егаспорангиялардың түрі өзгерген, ж апырактарда немесе мегаспорофиллдерде орналасады, олар дара немесе бүрлерге жинакгалган. Саговниктер өліп-біткен жэне казіргі заманда да тіршілік ететін турлерді күрайды. Бүл катар өкілдерінің шарыктап дамуы ю ра дэуіріне сәйкес келеді. Қазіргі кезде олар тропиктерде, субтропиктерде, О рталык жэне Онтустік Америкада, Оңтүстік-ш ыгыс Азияда, Австралияда, Тропикалык А фрикада тіршілік етеді. Саговниктер - колона тэрізді сабағы бар агаштектес өсімдіктер (биіктігі 3- 6-8-12 м, 20 м-ге жететіндері сирек тек лепидозамияның биіктігі 20м). Ж апырактары ірі, кауырсынды-тілімделген, аласа, түйнектәрізді сабактары жартылай жерасты ж эне жерастында орналаскан немесе сабаксыз (замия, бовения) болып келеді. Саговниктер 10 туыс, 120-130 түрден тұрады. Іріжапырақты, түкымбүрлері мегаспорофилдерде бір-бірден немесе шоқтанып бурге жиналып орналаскан. 43 Саговниктер әртүрлі споралылар, екіүйлі өсімдіктер. Микро- жэне мегаспорофилдері бүрге ж и налган. Өкілі: С аговник - C ycas (14 түрі бар). C.revoluta төменге иіліп өсетін ағаш (биіктігі 3 м), жапырактары ірі (2 м), кауырсынды-тілімделген пальмаға ұксас. А налык өсімдікте сабак ұшында, вегетативті жапырактар негізінде мегаспорофилдер дамиды. Олардың пішіні кішірек, аз тілімделген, сарғыш-буырыл түсті. М егаспорофилде 5-6 түкымбүрлер түзіледі. М егаспорофилдер бүрге жиналмаган. А налык бүрлері болмайды. Тұкымбүрінің курылысы. Түкымбүрі үстіңгі жағынан 3 кабатты интегументпен жабылган: сыртқы кабаты шырынды, ортангы кабаты сүйекті, ішкі кабаты шырынды. Одан кейін нуцеллус орналаскан, бұл мегаспорангияның кабығы. Түкымбүрінің ішінде эндосперм болады, яғни аналык өскін. Эндоспермнің жоғарғы бөлігінде екі архегония дамиды. Архегониялардың устінде тозан камерасы орналасады. Тұкымбурінін жогаргы бөлігін интегумент толык жаппай санылау калады, онда микропиле (тозаңжолы) пайда болады. Аталық агаш тарда (50-70 см) микроспорангиялары бар микроспорофилдер бурге жинакталған. М икроспорофилдердін пішіні 3 кырлы. оларда топ болып (синангиялар) микроспорангиялар түзіледі. М икроспорангиялардың ішінде микроспоралар дамып, редукцияланған 3 клеткалы аталык өскіндерге айналады. Осындай 3 клеткалы аталык өскіндер микроспорангиядан шашылады да жел аркылы тукымбүрінін микропилесіне түседі. М икропиле сүйыктыкка толы. Булану ж ы лдамдығы на карай, микропиле бойымен аталык өскін тукымбурінің ішіне енеді. М унда гаустариальды клеткадан гаустория түзіліп нуцеллуске бекиді, вегетативті клеткадан түтік, антеридиальды клеткадан - 2 ірі көпклеткалы сперматазоидтар (3-4 мм) түзіледі. Вегетативті түтіктін ушы ашылып сперматозоид суйы ктыкка толы тозан камерасына енеді. Сұйыктык бойымен сперматазоид архегонияга өтіп, урыктану журеді (бір сперматазоид ұрыктандырады, ал екіншісі өледі), зигота пайда болады. Зиготадан ұры к дамиды, ал тұқым бүрі тұкы м ға айналады. Түкымдар топыракка түседі де, дамып одан ж аңа саговник өсіп - жетіледі. Саговниктерге Cycas-тан баска Zamia, Microzamia, Bovenia жатады. Бұл өсімдіктер сэндік максатта өсіріледі. Саговниктердің ішкі бөлігінен крахмалға бай саго жармасын алады. жүктеу/скачать 3,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|