Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007


Ж АЛАҢАШ ТҮҚЫ М ДЫ ЛАР НЕМ ЕСЕ А Ш Ы Қ ГҮҚЫ М ДЫ ЛАР бөлімі



Pdf көрінісі
бет40/87
Дата24.01.2023
өлшемі3,47 Mb.
#166222
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   87
Байланысты:
сімдіктер систематикасы О у ралы

Ж АЛАҢАШ ТҮҚЫ М ДЫ ЛАР НЕМ ЕСЕ А Ш Ы Қ ГҮҚЫ М ДЫ ЛАР бөлімі
- GYM NOSPERM AE, PINOPHYTA
Ж аланаштұкымдылар азғантай топ 700 
түрі тіркелген. 
Ағаш жэне бұта 
формалары 
ғана 
белгілі. 
Көпшілігі 
мәнгіжасыл 
өсімдіктер. 
Жалаңаштүкымдылар ежелгі өсімдіктер. Қазба калдыктары девон дәуірінде 
табылған, арғы тегі 
түкымды 
папоротниктер. Кейбір ғалымдар саговниктерді 
тұкымды папоротниктерден шықкан, ал 
кылкан жапырактыларды тұкымға 
ұксас 
мүшесі 
болған 
плаунтәрізділерден 
ш ыккан 
деп 
түжырымдайды. 
Жаланаштұкымдылар мезозой, триас, ю ра дәуірлерінде өте 
жаксы 
дамыған. Ал 
бор дәуірінен бастап жабыктүкымдылар басы мдылык таныткан. 
Сондыктан
көптеген 
жалаңаштұкымдылар бұл кезде жойылып кеткен. Қазіргі заманның 
жаланаштүкымдылары - кылкан жапырактылар. олар Еуразия ж эне 
Солтүстік
Америка аумағында көлемді қылқан жапыракты ну ормандар түзеді.
Кейбір 
Ашықтұкымдылардың 
жапырактары 
ірі, 
тілімделген, 
папоротниктің жапырагына ұксас болса (саговниктер), ал 
баскаларынын 
жапырактары үсак, ине тэрізді (қарағай) немесе кабырш акты (боз аршалар, 
туялар) болып кедеді. Тамыры ірі кіндік тамыр.
Сальвиниялар қатары - Salviniales
42


Ж алаңаш тұкымдылар 
эртүрлі 
споралы 
өсімдіктер. 
Микро- 
жэне 
мегаспоралары 
микро- 
жэне 
мегаспорофильдердегі 
микро- 
жэне 
мегаспорангияларда түзіліп, көбінде бүрге (стробилаларға) жинақталған. 
Спорофит 
басым, 
гаметофит 
өскін 
турінде 
ғана 
белгілі. 
Папоротниктәрізділерден айырмашылыгы гаметафит спорофитте дамиды. 
Біракта аталы к гаметофит, үрык толы қ жетілгенге дейін аналык өсімдіктен 
алыска кетпейді. Бүл көбею мүшесі - 
түқым
пайда болған алгашкы жоғарғы 
сатыдағы өсімдіктер тобы. Тукымы мегаспорофилде жалаңаш, ашық жатады 
(жаланаштүқымдылар атауы осыдан). 
Тұкымнын пайда болуы жоғарғы 
сатыдағы өсімдіктер эволю циясында маңызды рөл аткарады.
Түкымның спорадан артыкшылығы: Тұкым спораға карағанда тығызырак 
кабыкпен капталған, ол қорғанышты күшейтеді. Түкымдагы кор заттары 
спораға Караганда өте көп болады, бұл сәйкесінше ұрықтың дамуына колайлы 
жағдай тугызады. Тұкым ұзак уакыт бойы тыныш тык күйде бола алады 
(колайсыз жағдайларда), сонымен бірге өзінін ылғалдылығын жоғалтпайды. 
Тұкымның таралу мүмкіндігі де жоғары (ілмешек, тікен, мамыкшалар жэне т.б. 
арқылы). Ө зге ортаға түскен өсімдік сол ортаға бейімделе алады, жаңа 
белгілерге ие болып ж аңа түр де пайда болуы мумкін. Тұкымның пайда болуы
- бұл тұкымды өсімдіктердің прогрессивті, қарқынды дамуынын 
белгісі. 
Түрақты тіршілік ету турі - гаметофиттің жойылып, тұкымның спорофитте 
дамуы өсімдікті қоршаған орта әсеріне тэуелділігінен босатады.
Саговниктер класы - Cycadopsida, Беннетиттер класы - Bennettitopsida, 
Гинкголар класы - Ginkgoopsida, Қылқан жапырактылар класы - Pinopsida, 
Қабыршақты тукымды класс немесе Гнеталар 
- Chlamidospermatopsida, 
Gnetopsida,


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   87




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет