Оқулық. Алматы, 518 бет

байланысты аурудың аса жіті, жіті, жітіден төмен созылмалы түрлерін ажы- 
ратады.
Аурудың жіті түрінде эуелінде аздап қызуы көтеріліп (40-40,5°С), кейін- 
нен қалпына келеді, ал кейбір жануарда қызуы 41 °С дейін жетіп, 2-3 күн сол 
деңгейде болады. Ауырған шошқапардың азыққа тэбеті төмендеп, кейде 
қүсып, шөлі қанбай, жүрісі бұзылады. Нәжісінің түрі өзгеріп, әуелі сарғыш- 
сұр түстес, кейіннен сұйылып, шырыш, қан арапасып, күңгірт-қоңыр түске 
боялады. Қан аралас іші өту көбінесе сақа шошқаларда кездеседі, ағі б аптаға 
дейінгі торайларда ауру зілді түрде өтіп, 100% шығынға ұшыратады.
Жітіден төмен түрінде де аурудың негізгі белгісі іші өту болғанымен, 
малдың организмі сусызданып, шөліркеп, саимағын жоғалтып, жылдам элсі- 
рейді. Торайлардың көпшілігі 10-15 күнде өліп қапады.
Аурудың созылмапы түрі көбінесе сақа шошқаларға тэн. Оларда іш өту, 
іш қату кезек байқалып, арықтап, терісінде қышыма бөріткендер пайда бола- 
ды. Кейбір жағдайда ауру сальмонеллез, пастереллезбен асқынады да, 
өліммен аяқтападыды.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістер. 
Өлексе сусызданған, арық 
жэне негізгі өзгерістер қарын мен тоқ ішекте кездеседі. Аурудың жіті түрінде 
қарынның, аш ішектің кілегейлі қабығы қызғылт тартып, шырыш пенжабы- 
лады, an тоқ ішектің кілегейлі қабығында геморрагиялық қабыну кездеседі. 
Тоқ ішектің қабырғасы, шарбысы, шарбы бездері ісінеді. Ішектің ішіне қоңыр 
не қызғылт сұйық жиналады. Тоқ ішектегі қабыну геморрагиялық немесе 
дифтериялық бағытта өрбиді. Аурудың соңғы кезеңінде тоқ ішек жэне соқыр 
ішектің кілегейлі қабығын жұқа фибринді жапқаяқ, жауып жатады. Оны сы- 
дырып алғанда кілегейлі қабықтан қан ұйылуларды, ойық жараларды көруге 
болады.
Басқа ағзапарда өзіндік өзгерістер байқалмайды. Сөл түйіндері сэл 
үлғайып, қызғылт тартады. Бауырда дистрофиялық өзгерістер, кейде өкпеде 
қабыну ошақтары кездеседі.
Балау. 
Ауруды індеттанулық, клиникапық, патологиялық-анатомиялық 
деректерге жэне гистологиялық, микробиологиялық зерттеулердің нәтижесін- 
де анықтайды.
Зертханалық зерттеуге ауырған мапдың нәжісін немесе тік ішектің қы- 
рындысын апады, ал өлекседен өзгерістер байқалған тоқ ішектің кесіндісін 
жібереді. Микроскоппен қарау үшін тоқ ішектің кілегейлі қабығының кесінді- 
сін физиологиялық ерітіндіде шайқап, содан кейін езіңді дайындайды. Езін- 
діден төсеніш шыныда препарат дайындап, оны фазалық немесе қараңғылан- 
ған микроскоппен көру әдістерімен зерттейді. Оң нэтиже болған жағдайда, 
көріну алаңынан көптеген дизентерия қоздырушыларын байқауға болады. 
Сондай-ақ, зардапты материапдан жағынды дайындап, Г р а м , әдісімен бояп, 
гисталогиялық зерттеулерде тоқ ішектің қабаттарындағы өзгерістерге: эпите- 
лий торшаларының азайып, сиреуі, бокал тэрізді торшапардың көбеюі, үстінгі 
жағында фибрин мен шырыштан жапған мембрана түзліуіне көңіл аудару 
керек.
387

жүктеу/скачать 26,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: