Ассоциации «общенациональное движение «бобек» конгресс ученых казахстана
SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 1,83 Mb. Pdf көрінісі
|
9 2 ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ НАУКИ (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Райымбекова Динара Лесбековна
- Ержанова Айнур Жангалиевна
- Кiлт сөздер: әдебиет, кірме сөздері, Шығыс елдері, түркі.
| SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023 24 ОӘЖ 811.512.1 «ИСПАХАНДЫҚ ҚАЖЫ-БАБАНЫҢ ШЫТЫРМАН ОҚИҒАЛАРЫ» ШЫҒАРМАСЫНДАҒЫ ДЖЕЙМС ЮСТИНИАН МОРЬЕНІҢ ТҮРКІ КІРМЕ СӨЗДЕРІН АУДАРУЫ Райымбекова Динара Лесбековна , Педагогика ғылымдарының магистрі, Дулаты атындағы Тараз өңірлік университетінің «Әлем тілдері» кафедрасының аға оқытушысы, Тараз, Қазақстан Ержанова Айнур Жангалиевна, Педагогика ғылымдарының магистрі, М. Жұмабаев атындағы мектеп лицейінің мұғалімі, Мойынқұм районы, Жамбыл облысы, Қазақстан Аннотация . Морье басқа әдебиет қайраткерлері атамаған Таяу Шығыс кондитерлік тағамы паклаваны-baklava мойындауына әсер етті. Оның Кіші Азия мен Таяу Шығыс туралы романдары жайлы алынған кірме сөздері ағылшын тілін көркемдігін де, кереметтілігін де жетілдірді. Мұның бәрі Шығыс еліне көртеген саяхат жасаған арқылы орын алды. Морьенің түркі кірме сөздерін кеңінен пайдалануын көрсету үшін біз «Испахандық Қажы Бабаның басынан кешкен оқиғаларының» тарауларынан кейбір үзінділерді алдық. Кiлт сөздер: әдебиет, кірме сөздері, Шығыс елдері, түркі. «Испахандық Қажы Бабаның» авторы Джеймс Юстиниан Морье шығыс атмосферасында туып-өскен. Олардың әкесі, өзі Константинопольдегі Британ консулы, Шығыс Еуропадағы немесе Азиядағы дипломатиялық немесе консулдық қызметке арнаған төрт ұлының үшеуінің бірі болды. Морьенің «Қажы Бабаның басынан кешкен шытырман оқиғалары» антропологиялық және лингвистикалық тұрғыдан шынайы көрініс жасайды. «Қажы Баба» күтпеген жерден мәдениетті оқырманның сүйіктісіне айналып, бірнеше басылымнан тез өтіп кетті. Содан бері бұл танымалдық ешқашан тоқтаған жоқ. Айта кетейік, «Қажы Бабада» Морье кәсіби сатириктің қаламын қолына алған. Қажы баба – нағыз тұлғалардың суреті, нақты деректердің жазбасы. Бұл тек шығармашылық сатира ойын-сауық емес; Бұл тарихи құжат. Сахнада қозғалатын фигуралар картоннан жасалған туындылар емес, ал Морье Теһранда күн сайын байланыста болған, аты-жөнімен жасырынған және басқа есімдерге ауыстырылған тірі тұлғалар болып келген. Кейіпкердің шытырман оқиғаларын баяндауға нәзік өрілген оқиғалардың көпшілігі шындықта болды және оларды сол кездегі оқиғалармен жақсы таныс болған адам суреттей алады. Ең бастысы, кітап ұлттық дәстүрлерді сипаттауда әлеуметтану ғылымына қосылған баға жетпес үлес болып табылады және парсы әдет-ғұрыптары, әдістері, көзқарастары мен әрекет тәсілдері туралы дәлірек және ғибратты әсер береді [1,187]. Кітапта Қадждар Әулетінің екінші ұрпағы және сол кезде билік құрған шахтың арғы атасы болатын Фатх Али Шах патшаның портретінен нақты сенімді суреті жоқ. Оның тәкаппарлығы мен сәнқойлығы, ақшаға және әйелдерге деген құмарлығы, мақтануға деген сүйіспеншілігі, әулиелікке деген құрметі мен танылған (Құммадағы Фатиманың зияратында жыл сайынғы зияратына баратын деп көрсетілген), оның асыл бұйымдары және сұр түсті болып келген сақалы кез келген фон айқын болып және бұл беттерде анық қарастырылады. [2,149] Сол кездегі халықаралық саясат «Қажы Бабада» беттерінде салмақты орыннан құр қалған емес. Ағылшын елшілігі, оның құрметті қабылдауы бір толық тарауда сипатталған, |