Үлы түркі қағанаты аз уақыттың ішінде (550-569 ж.) Сары теңіз бен Қара теңіздің аралығын өздеріне қаратты. Оған және Орта Азияны да қосып алды. Орта Азия халықтары қытай мәдениетін қабылдағысы келмеді деп тұжырымдайды тарихшылар. Шын мәнінде түркілердің қытайға қарсы өз идеологиялық жүйесі болды. Азиядағы екінші қағанат құлағаннан кейін дін де өзгере бастады. Үйғырлар манихей, қарлұқтар ислам, басмалы мен оңғұттар несториан дінін қабылдады. Қытай идеологиясы (мәдениеті) Үлы қорғаннан ары аса алмады. Тоныкөк буддизмге қарсы күресті және оның ел ішіне тарауына қатаң тиым салды. Егер данышпан Тоныкөк өзі философ, қытайша сауатты, шығыс мәдениетін жетік меңгерген бола тұра мәдени байланыстарға қарсы тұрды десек, қатты қателесер едік. Сол кездегі саяси қайраткерлердің көзқарасы мен іс-әрекеті өздері өмір сүрген дәуірдің құрсағында қалыптасқанын да естен шығармау керек. Бұл әсіресе, жас түркі мемлекетінің қайраткерлеріне тән қасиет. Тоныкөк тарихи қалыптас- қан жағдайды жақсы түсінді. Сондықтан да түркі мәдениеті доминанттар мәдениетінің ықпалында кетпеуі үшін күресті. Сол кездегі мемлекет қайраткерлерінің бірі Сұлу хан түркеш болатын. Түркештер, қарлұқтар, қараханидтер және түркіттер-бұлардың бәрі де түркілердің шыккан тегі. Қағанаттың туын қайта көтеріп, арабтардың басқ- ыншылығына қарсы күрес жүргізген Сұлу ханның ел алдындағы абыройы зор еді. Ол дипломатиялык қарым-қатынастарды жақсы жолға қоя білді.
Ұлы Тұранның Ү лдары _______ 21 К өрш ілермен бейбіт келісім жасады. Ә сіресе тибеттіктердің ықыласын өзіне қарай бұруға тырысты. Одан соң 722 жылы императормен де келісімге келді. Император оны Ашина руынан шыққан ханшаға үйлендірді. Бұл хан
