ген ж әдігер л ік ж азбаларда (осы кезге дейін д әл ел д ен б еген , алайда
ү зіл д і-к есіл ді ж оққа шығарылмаған) Отырар қаласында к езін де үлкен
кітапхана болғандығы айтылады. “Тархан” деген есіміне ой жіберіп қарасак,
Ә бу Насырдың билік тізгінін ұстаған әлеуетті әулеттен шыққандығын
аңғарамыз. Араб халифатының дәуірлеп, гүлденген шағында араб тілінің
маңызы ерекше болғандығы анық. Әсіресе, іс-қағаздарын жүргізуде бірден-
бір үстемдік құрған тіл болатын. Сондай-ақ бұл тілмен қатар парсы, түркі
тілдері де қолданылды. Ғылым-біліммен, мемлекеттік мәселелермен айна-
лысқан адам бұл тілдерді білуге міндетті еді. Мысыр (Каир), Бағдат, Шам
(Дамаск) секілді саяси орталықтарда әскери іс-қимылдарды үйымдастыру-
мен шұғылданған адамдар негізінен, тұрандық түркілер болатын.
Ә бу-Н асы р білім жолын жалғастыру үшін бозбал а шағында туған
жерімен қош айтысып, Бағдатқа қарай сапар шекті. Сөйтіп, ол Бағдатта,
Шамда, Алеппода (Халеб) болып, білім алды. Бұл Әл-Машыннан іпыккан
Харун-ар-Рашидтің дәуірі болатын. Бұл уақыт тарихта “Алтын ғасыр” ата-
нған еді. Бүл дәуір ғылым-білімнің гүлденген шағы.
Ұлы Тұранның Үлдары
27
М іне, осы бір таңғажайып дүниеге Әл-Фараби бар ынты-шынтысымен
берілген еді. Ол бірнеше тілді білді. Платонның, Аристотельдің еңбектерін
араб тіліне аударды. Оның дүние-жаратылысқа деген көзқарасы
Аристотельдің көзқарасымен үндесіп жатушы еді. Бұл екі тұлғаның арасын
12 ғасыр бөліп жатқандығына қарамай-ақ, өзара ұқсастық, жалғастық тапқ-
анына таңқалмау мүмкін емес-ті. Әл-Фараби жүзден астам іргелі-түбегейлі
еңбектер жазды.і Олардың 50-ден астамы осы күнге дейін басқа тілдерден
қазақ тіліне аударылған жоқ.
Достарыңызбен бөлісу: |
