ты
зоналық заңдылыққа
бағынышты және жергілікті жағдай-
ларға байланысты өзгеріп отырады. Кебірлердің өсімдік жамыл-
ғысы бір зонадан екінші зонаға ауысқан кезде табиғи жағдайға
байланысты өзгеріске ұшырайды. Қара топырақты зонаның
кебірлерінде жусанды-бетегелі өсімдік жамылғысы, күрең топы-
рақтарда жусан, қараматау, көкпек, шөл сораңы өседі. Бұнымен
қатар кебірлердегі тұз жиналу сипаты және морфологиялық
ерекшелігі де өзгереді. Әр аймақты ылғалдану сипатына қарай
сортаң топырақтардың автоморфты, жартылай гидроморфты
және гидроморфты түрлері ажыратылады. Орманды дала және
дала зоналарында жартылай гидроморфты (шалғындық-дала-
лық) және гидроморфты (шалғындық, ал шөлейт және шөл зона-
ларда автоморфты (шөл далалық және шөлдік) кебірлер басым
таралған. Кебірлерді үстіңгі горизонттарының қалыңдығына
қарай қабыршықты кебірленген (5 см-дей), орташа кебірленген
(10 см-ге дейін), терең кебірленген (15 см-ден астам) деп жік-
тейді. Иллювийлік горизонттарының құрылысына қарай баға-
налы, жаңғақ пішінді және призмалы кебірлерге, ал тұздың ену
тереңдігіне қарай сортаңды тұз (тұз 30 см-ден жоғары қабат-
тарда ) сортаңдау (тұз 30-80 см-лік қабаттарда ) және сортаң (тұз
80-130 см-лік қабаттарда жатады) топырақтарға бөлінеді. Тұз
жиналу сипатына қарай кебірлердің хлорлы-сульфатты және
сульфатты-хлорлы, кейбір жағдайда таза сульфатты және таза
хлорлы түрлері болуы мүмкін. Оқта-текте содалы жамылғысы
да кездеседі.
Кебірлер есебінен республиканың ауылшаруашылығына
жарамды жер көлемін ұлғайтуға зор мүмкіндік бар. Қазақстан
аумағында 40 млн. га дейін кебірлер бар, ал кебірлер басымы-
рақ келетін кешендер 30%-дан асады. Бұл мөлшердің 9 млн. га
жуығы
Достарыңызбен бөлісу: