Сборник научных статей научно-практической конференции «Байтанаевские чтения-Х»
жүктеу/скачать 8,82 Mb. Pdf көрінісі
|
baytanaev 2022 zhinak 1 tom gotov
| Әдебиеттер
1. Кирсанова, Е. Ю. Формирование графо-моторных навыков у детей дошкольного возраста с речевыми нарушениями / Е. Ю. Кирсанова, В. В. Мануйлова // Современные аспекты комплексного сопровождения лиц с ограниченными возможностями здоровья и инвалидностью: сб. науч. ст. по материалам межрегион. науч.-практ. конф. с междунар. участием. – М. : МГПУ, 2019. – С. 143–148. 2. Мануйлова, В. В. Подготовка к обучению в школе детей с ограниченными возможностями здоровья: учеб.-метод. пособие / В. В. Мануйлова. – М. : МГПУ, 2017. – 104 с. 3. Мануйлова, В. В. Предшкольная подготовка детей с нарушениями в развитии как одно из условий обеспечения преемственности дошкольного и начального общего образования / В. В. Мануйлова // Актуальные проблемы современного раннего и дошкольного образования детей с инвалидностью и ОВЗ : сб. науч. ст. по материалам регион. науч.-практ. конф. – М., 2018. – С. 194–199. 4. Кодацкая Т.А. Особенности социально-психологической готовности к школе у детей старшего дошкольного возраста с общим недоразвитием речи /Т.А. Кодацкая, О.В. Боденова // Социальные науки. – 2019. – №1. – С. 366–372 Издательский дом «Среда» [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=36833768 (дата обращения: 22.01.2021). 5. Прищепова И. Речевое развитие младших школьников с общим недоразвитием речи / И. Прищепова [Электронный ресурс]. – Режим доступа:https://mybook.ru/author/irina- prishepova/rechevoe-razvitie-mladshih-shkolnikov-sobshim-ned/ (дата обращения: 17.01.2020). ЭОЖ 376-062.2 ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ ЕРЕСЕК БАЛАЛАРДЫ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТУҒА ДАЙЫНДЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Сматилаева А.М. 105- 48 тобының студенті Ғылыми жетекші: Исманова Р.Ж. п.ғ.к., аға оқытушы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті Резюме. В статье рассматриваются проблемы адаптации детей с задержкой психического развития к школе в условиях инклюзивного образования, проблемы диагностики и коррекции умственной отсталости современной школы к интеллектуальной недостаточности, необходимость эффективной адаптации данной категории детей к школе в условиях не только интеллектуального, но и личностного развития, в том числе инклюзивного образования . 449 Психикалық дамуы тежелген баланың қалыптасу үрдісіне көптеген факторлар үлкен әсер етеді, мысалы, бұзылыстың пайда болу уақыты, оның тереңдігі, биологиялық (көру, есту және т. б. орталық жүйке жүйесінің зақымдануы), әлеуметтік факторлар (отбасының қатынасы, мамандандырылған көмектің уақтылығы және т.б.) және т.б. Сондықтан ғылымда психикалық кідірістің бірнеше жіктелуі бар. Біз осы бұзылысты ұсынған этиопатогенетикалық принцип бойынша жіктеуге мысал келтіреміз: 1) конституциялық шығу тегінің психикалық дамуының тежелуі (асқынбаған психикалық және психофизикалық инфантилизм ретінде сипатталады); 2) соматогендік шығу тегінің психикалық дамуының тежелуімен (ерте жастан бастан өткерген әртүрлі ауыр соматикалық жай-күйлердің ықпалымен шартталады); 3) психогендік шығу тегінің психикалық дамуының тежелуі (тәрбиенің ерте пайда болған және ұзақ әсер ететін қолайсыз жағдайлары, отбасылық жайсыздық кезінде қалыптасады); 4) церебральды-органикалық шығу тегінің психикалық дамуының тежелуі (мидың зақымдануы болған кезде, баланың танымдық, коммуникативті, эмоционалды салалары зардап шегеді. Сөйлеу дамуының өрескел бұзылуы бар) [1]. Психикалық дамуының тежелуінің әр түрі ерекше қарауды және белгілі бір түзету шараларын әзірлеуді қажет етеді. Алайда, жалпы алғанда, психикалық дамуы тежелген балалар ауызша да, вербальды емес те барлық жағынан дамуда артта қалады деп айта аламыз. Яғни оларда бұзушылықтардың тұтас кешені бар: сөйлеу, зейін, ойлау, есте сақтау, мінез-құлық дағдылары, эмоциялар, қозғалтқыш функциялары зардап шегеді. Бұл санаттағы балалар мектепке бейімделуде қиындықтарға тап болады. Қазіргі педагогика ғылымында, тұтастай алғанда, балалардың мектепке бейімделу мәселесіне көп көңіл бөлінеді. Жаңа білім беру стандарттарын енгізу білім беру мекемелеріне баланың психофизиологиялық конституциясының, оның зияткерлік қабілетінің дамуына байланысты күрделі талаптар қояды. Сонымен қатар, психикалық дамуы тежелген (психикалық дамуы тежелген) оқушылар ерекше көзқарасты, олардың мектепке тиімді бейімделуіне ықпал ететін арнайы жағдайлар жасауды талап етеді [2]. Баланы мектепте оқуға бейімдеу бір күнде болмайды. Бұл өте ұзақ процесс. Мектепке бейімделу кезеңінің мерзімі мен жеңілдігі денсаулық жағдайына және баланың бастауыш жалпы білімнің білім беру бағдарламаларын жүйелі түрде меңгеруге бастапқы дайындық деңгейіне байланысты. Бала мектепке қаншалықты дайын болса, оған мектеп жүктемелеріне бейімделу соғұрлым қиын болады, мектеп өміріне үйрену соғұрлым қиын болады және бірінші сыныпта ғана емес, сонымен қатар кейінгі жылдары да үлгерім деңгейі төмен болады. Психологиялық-педагогикалық ғылымда психикалық дамуы тежелген балалардың мектептегі оқу үрдісіне бейімделуіне байланысты зерттеулердің 450 жеткілікті көлемі жиналғанына қарамастан, бастауыш сынып мұғалімдері психикалық дамуы тежелген бірінші сынып оқушыларына бейімделу мәселелерін жеткілікті түрде көрсетпейді. Т. В. Слюсарская мен Е. Е. Киселеваның пікірінше, «бұл тек бала сияқты және білім беру ортасына бейімделуі керек және ол оған сәйкес келмейді» [3]. Тәжірибе көрсеткендей, бұқаралық мектеп мұғалімдері инклюзивті білім беруді жүзеге асыруға және білім беру үрдісін ұйымдастыруда психикалық дамуы тежелген балалардағы бұзушылықтардың ерекшеліктерін ескеруге дайын емес. Оқу үрдісіне психикалық дамуы тежелген балалардың даму ерекшеліктерін ескере алатын сараланған және жеке оқытудың барлық түрлерін әзірлеу және енгізу қажеттілігі туындайды. Сонымен қатар, психикалық дамуы тежелген бірінші сынып оқушыларының инклюзивті оқытуға тиімді бейімделуіне ықпал ететін педагогикалық жағдайларды жасау маңызды элемент болып табылады. Психикалық дамуы тежелген балаларды оқыту мәселесі бойынша әдеби дереккөздерді талдау көрсеткендей, диагноз қоюға және зияткерлік жетіспеушілік деңгейін төмендету үшін түзету жұмыстарын жүргізуге көп көңіл бөлінеді. Алайда, қазіргі мектепте психикалық дамуы тежелген балаларға инклюзивті білім берудің негізгі міндеті олардың тиімді бейімделуі мен әлеуметтенуі үшін педагогикалық жағдай жасау болып табылады. Бұл қарама-қайшылық психикалық дамуы тежелген балалардың интеллектуалды дамуынан жеке дамуына және олардың бейімделу қабілетін қалыптастыруға баса назар аудару қажеттілігін өзектендіреді. Қазақстанда және басқа елдерде инклюзивті білім беруді жүзеге асыруда әртүрлі проблемалардың болуына қарамастан, бұл психикалық дамуы тежелген балалар үшін маңызды артықшылықтар беретінін атап өтуге болады, өйткені ол барлық балалар үшін ортақ білім беру кеңістігін құруға бағытталған. Бұл шартқа қол жеткізуге болады: - диагностикалық сыныпта дифференциалды диагностика жүргізу; - оқыту үрдісінде оны түзету мүмкіндігімен білім берудің жеке бағытын іске асыру; - әртүрлі деңгейлерде сүйемелдеу (тьюторлар, арнайы мектеппен өзара іс- қимыл); - ата-аналардың қатысуы және мұғалімдердің, психологтардың, әкімшілердің және мектептің басқа мамандарының арнайы дайындығы. Осылайша, инклюзивті білім беру жағдайында психикалық дамуы тежелген бірінші сынып оқушыларына бейімделу қазіргі мектептің маңызды мәселесі болып табылады. Қазіргі уақытта зияткерлік қабілеттерді дамыту бағытында диагностикалық және түзету жұмыстарына көп көңіл бөлінеді. Психикалық дамуы тежелген балаларды мектепте оқытуға бейімделу мәселелеріне аз көңіл бөлінеді. Дегенмен, мәселе өзекті болып табылады және одан әрі дамуды талап етеді. Біздің ойымызша, психикалық дамуы тежелген бірінші сынып оқушыларының мектебіне тиімді бейімделуге ықпал ететін педагогикалық 451 жағдайлар жасау мәселелеріне ерекше назар аудару керек . Инклюзивті білім беру шеңберіндегі мұндай жағдайлар: Арнайы білім беру бағдарламаларын, оқулықтарды, оқыту әдістерін пайдалану; ассистент/тьютер қызметтерін ұсыну; жеке және топтық сабақтарды өткізу; қашықтықтан білім беру технологияларын пайдалану және т. б. Осы педагогикалық жағдайларды іске асыру психикалық дамуы тежелген бірінші сынып оқушыларының мектепте оқуға бейімделуінің тиімділігін арттыруға ықпал ететін болады. жүктеу/скачать 8,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|