Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
жүктеу/скачать 21,72 Mb. Pdf көрінісі
|
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-
- Бұл бет үшін навигация:
- ӨЗІНДІК ИНДУКЦИЯ, ИНДУКТИВТІЛІК ЖӘНЕ ИНДУКТИВТІ ЭЛЕМЕНТ
| 3.2-
мысал. 3.20, б суреттегі, l = 1 м, v = 2 м/с, В = 0,5 Тл параметрлері кезіндегі, қозғалып келе жатқан Е өткізгіште және е тұйықталған контурда индукцияланған ЭҚК мәні мен әсерінің бағытын салыстырыңыз. Шешімі. Қозғалып келе жатқан өткізгіште, оң қол ережесі бойынша әсер етуді бағыттау кезінде ЭҚК - і : В Blv E 1 2 1 5 , 0 = ⋅ ⋅ = = мәніне ие. Тұйықталған контурда ЭҚК - і әсері бұрғы ережесі бойынша бағыттаған кезде (3.15): В Blv dt d Ф e 1 2 1 5 , 0 − = ⋅ ⋅ − = − = − = мәніне ие болады. E мен e ЭҚК - і бірдей абсолюттік мәнге 1В, әртүрлі таңбаға және қарама - қарсы әсер ету бағыттарына ие, яғни өзара тең. Трансформаторлар , электрлік машиналар, өлшеу механизмдері мен басқа да электрлік құралдар, орамдарымен түрлі магниттік ағындар тіркесуі мүмкін катушкадан тұрады ( 3.22- сурет). егер магниттік ағындар уақыт барысында өзгеретін болса, онда (3.15) бойынша катушканың әр орамында е о ЭҚК - і индукцияланады. Катушка орамдары тізбектей жалғанғандықтан, онда w оралымдар санына ие катушкада индукцияланатын ЭҚК, жеке орамдарда индукцияланатын ЭҚК - нің қосындысына тең , , ... 2 1 1 dt d dt d Ф dt d Ф dt d Ф e e w w k ok K Ψ = + + + − = = ∑ = (3.16) мұндағы k — орамның реттік саны ; w Ф Ф Ф + + + = Ψ ... 2 1 (3.17) — катушканың ағындық ілінісі. е к ЭҚК - нің бағыты бұрғы ережесі бойынша анықталады . 76 3.8. Егер катушканың барлық орамдарын Ф магниттік ағыны тесіп өтетін болса, онда катушканың ағындық ілінісі : w Ф = Ψ болады, ал оның ішінде индукцияланған ЭҚК : dt wd Ф dt d Ф e k / − = − = (3.18) тең. ӨЗІНДІК ИНДУКЦИЯ, ИНДУКТИВТІЛІК ЖӘНЕ ИНДУКТИВТІ ЭЛЕМЕНТ ЭҚК - і катушкада тек сыртқы көздің өзеріп тұратын магнит өрісімен ғана емес, катушканың өзінің тогының өзгермелі магнит өрісімен де индукцияланады . Әртүрлі бағытта оралынған катушканы қарастырайық және оралымның сымдарының кедергісін ескермейміз (3.23- сурет , а және б ). Егер катушкадағы i ab = i L ток тұрақты болса, онда 3.23, а мен б суреттерінде штрихты сызықтармен көрсетілген, В индукция векторының үздіксіз магниттік сызықтарының жиынтығымен сипаттауға болатын, магнит өрісі де орам айналасындағы кеңістікте тұрақты . Орамдар айналасындағы магнит өрісінің конфигурациясы күрделі пішінге ие. Алайда катушканы электр тізбегінің элементі ретінде сипаттау үшін, көбінесе катушка ішіндегі және оны қоршап тұрған кеңістіктегі өрістің магниттік сызықтарының таралымын біліп қажет емес. Барлық w орамдарымен қоса Ψ ағын ілінстерін есептеу жеткілікті : а б в 3.23- сурет 77 ∑ = = + + + + + + = Ψ w k k w k Ф Ф Ф Ф Ф 1 2 1 ... ... ... мұндағы Ф к — k- шы ораммен тіркестірілгенмагниттік ағын. Қарастырылып отырған жағдайда катушканың орамдарымен ағындық ілініс осы катушкадағы токқа байланысты болғандықтан, ол өзіндік ағындық ілініс деп аталады. Катушканың өзіндік ағындық ілінісінің катушканың i ab = i L тогына қатынасы өзіндік индуктивтілік немесе индуктивтілік деп аталады : L i L / Ψ = (3.19) СИ - дегі индуктивтіліктің негізгі өлшем бірлігі — генри (Гн): 1 Гн = 1 Вб/А = 1 В • с/А. Егер өзіндің ағындық ілініс токқа пропорционалды болса, онда индуктивтілік L = const. Кері жағдайда, индуктивтілік L (i L ) токқа тәуелді болады. Индуктивтіліктің токқа тәуелділігі, мысалы, ферромагнитті материалдан жасалынған магниттік өткізгішке (білікке) ие катушкаларда байқалады . Индуктивтілік катушкаларының шартты графикалық белгілері 3.1- кестеде келтірілген . Егер катушка орамындағы ток өзгеретін (артатын немесе кемитін) болса, өзіндік ағындық ілініс де өзгереді. Катушка орамларындағы ағындық іліністің өзгерісі кезінде, электрмагниттік индукция заңына сәйкес е L өзіндік индукциясының ЭҚК индукцияланады . Өзіндік индукцияның ЭҚК - нің оң бағыты магниттік сызықтар бағыты бойынша бұралатын, бұрғы сабының айналу бағытымен, яғни токтың таңдап алынған оң бағытымен сәйкес келеді (3.23- сурет , а, б ). Бұл ЭҚК анықтамасы бойынша мынаған тең: dt d e L Ψ − = (3.20) жүктеу/скачать 21,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|