Цифровая дидактика indd
жүктеу/скачать 3,99 Mb. Pdf көрінісі
|
Сагалиева Дидактика
|
Әдіснамасы тексерілген кең қоғамдық-тарихи тәжірибеде тексе- рілген іс-әрекетті ұйымдастырудың тиімді формаларын жалпылайды. Өркениет дамуының тарихи кезеңдері іс-әрекетті ұйымдастыру ұйымдастыру мәдениетінің негізгі формаларының әртүрлі типтері орын алды. Дәстүрлі ұйымдастыру мәдениеті. Адамзат дамуының ерте кезеңдерінде қоғам коммуналдық топтардан тұрды, оларды бөлу принципі «өзіміз – бөтен» деп ажыратылды. Коммуналдық топтар мифпен және ритуалмен ретеліп ұсталды. Корпоративтік-қолөнер мәдениеті. Корпорациялар қандай да бір қызметтің айналасында қалыптасты: кейбір үлгілер (бұйымдар және т.б.) және корпорациямен мұқият қорғалатын оларды қалпына келтіру рецептілері бөлінді. Ренессанс дәуірінде университеттік корпорациялар бірте-бірте рецептуралық білімдерді беруден теориялық білімдерді әзірлеуге және беруге көшті. Қызығушылық рецепттік білімдерді бере білетін адам- дардан теориялық білімдерді құра және бере білетін адамдарға қарай ауысты. Теориялық білімді беру университеттегі, содан кейін білім берудің барлық басқа формаларында негізгі желі болды. Ұйымдастыру мәдениетінің кәсіби түрі осылай қалыптасты. Ұйымдастыру мәдениетінің кәсіби түрі. Кәсіби ұйымдастырылған қоғамдағы ғылым аса маңызды институт болып табылады , өйткені онда әлемнің бірыңғай бейнесі де , жалпы теориялар да қалыптасады және осы бейнеге қатысты кәсіби іс-әрекеттің жеке теориялары мен тиісті пәндік салалары бөлінеді. Бірақ ХХ ғ. екінші жартысында қоғамды ұйымдастырудың кәсіби формаларын дамытудағы түбегейлі қарама-қайшылықтар анықталды: – ғылым жасаған әлемнің бірыңғай бейнесін құрудағы қарама-қайшылықтар және ғылымның өзі құрған ғылыми білім құрылымындағы ішкі қарама-қайшылықтар, ғылыми парадигмалардың ауысуы туралы мағлұматтар беру (Т.Кун, К.Поппер); – ғылыми білімнің өсуі, оны өндіру құралдарының технология- лануы әлем бейнесінің бөлшектелуі күрт ұлғаюына және кәсіби салалардың көптеген мамандықтарға бөлшектелуіне әкелді; – ғылыми білімнің өсуі, оны өндіру құралдарының технологияла- нуы әлем картинасының бөлшектілігінің күрт ұлғаюына және кәсіби салалардың көптеген мамандықтарға бөлшектелуіне әкеп соқты; 291 – қазіргі қоғам өте сараланып қана қоймай, сонымен бірге нақты полимәдениетке айналды. Қазіргі кезде әрбір мәдениет тарихтағы өзіндік жазба және өзін- өзі анықтау формасына ұмтылады. «Мозаикалық» қоғамды қалай ұйымдастыру керек, оны қалай басқару қажет туралы практикалық сұрақ тұрды. Дәстүрлі ғылыми модельдер өте тар шектеулі диапазонда «жұмыс істейді» деген сөз ортақ, әмбебап, бірақ әр түрлі ретінде үнемі ұстап тұру қажет жерде емес . Осылайша, ұйымдастыру мәдениетінің өзге түрін – жобалау- технологиялық түрін дамыту қажеттілігі туындады. Ұйымдастыру мәдениетінің жобалау-технологиялық түрі. Өткен ғасырдың өзінде, теориямен қатар, жобалар мен бағдарламалар сияқты зияткерлік ұйымдасушылық пайда болды, ал ХХ ғ. соңына қарай оларды құру және іске асыру жөніндегі іс-әрекеттер жаппайлана басталды. Олар тек теориялық білімдермен ғана емес, аналитикалық жұмыстармен де қамтамасыз етіледі. Кәсіби мәдениет өзінің теориялық қуаты есебінен жаңа таңбалы формаларды (модельдерді, алгоритмдерді, деректер базасын) жаппай жасау тәсілдерін тудырды және бұл енді жаңа технологиялар үшін материал болды. Бұл тех- нологиялар тек қана заттық емес, сонымен қатар таңбалық өндіріс, ал жалпы технологияда жобалармен, бағдарламалармен қатар іс-әрекетті ұйымдастырудың жетекші формасы болды. Зама- науи технологиялардың ерекшелігі – бірде-бір теория, бірде- бір мамандық барлық технологиялық циклді жаба алмайды. Үлкен технологиялардың күрделі ұйымдастырылуы бұрынғы мамандықтар үлкен технологиялық циклдердің тек бір-екі сатысын ғана қамтамасыз етуіне алып келеді, табысты жұмыс пен мансапты адамға тек кәсіби маман ғана емес, сонымен қатар осы циклдарға белсенді және сауатты қосылуға қабілетті болу маңызды. ХVII ғасырдан бастап негізінде жазбаша мәтіндер болып табы- латын ұйымдық мәдениеттің кәсіби түрі – оқулықтар, арнайы әдебиеттер, нұсқаулықтар, нұсқаулар, әдістемелік ұсынымдар және т.б. түрінде болып келген – ХХ ғасырдың ортасынан бастап қоғамдық, оның ішінде өндірістік қатынастардың дамуын жеделде- туге, ұйымдастырушылық мәдениеттің жаңа түріне (әрине, мұның барлығын өзіне алған) – жобалау – технологиялық мәдениетке байла- нысты өзгерді. Сол арқылы адамзаттың өз дамуының мүлдем жаңа, деп аталатын постиндустриалды дәуіріне, азық-түліктің, тауарлардың, қызметтердің 292 молдығы пайда болған кезде және осыған байланысты бүкіл әлемдік экономикада өткір бәсекелестік дами бастаған кезде көшуін негіздеді. Сондықтан қысқа уақыт ішінде әлемде – саяси, экономикалық, қоғамдық, мәдени және т.б. үлкен деформациялар орын алды. Және, соның ішінде, осы жаңа дәуірдің белгілерінің бірі тұрақсыздық, саяси, экономикалық, қоғамдық, құқықтық және басқа да жағдайлардың серпінді қозғалысы болды. Әлемде барлығы үздіксіз және тез өзгере бастады. Демек, жаңа және жаңа жағдайларға қатысты тәжірибе үнемі қайта құрылып отыруы тиіс. Практиканың инновациялылығы уақыт атрибутына айналады. Жаңа дәуір адамдардың оқу іс-әрекетінің мазмұны мен құры- лымындағы маңызды өзгерістердің қажеттілігін тудырады. Ұйымдастырушылық мәдениеттің жаңа жобалау-технологиялық түрінде келесі ұғымдар негізгі бола бастайды: жоба, технологиялар және рефлексия. Олардың екеуі қарама-қарсы мәнді болып табылады : жоба (сөзбе-сөз алғанда – алға қарай) және рефлексия (сөзбе-сөз – артқа қарау). Жобаны дәстүрлі түсінудің орнына жобаның қазіргі заманғы түсінігі келді. Әрбір жоба идеяның пайда болуынан бастап өзінің толық аяқталуына дейін өз дамуының бірқатар сатыларынан өтеді. Даму сатыларының толық жиынтығы жобаның өмірлік циклін құрайды. Өмірлік циклді фазаларға, фазаларды стадияларға, стадияларды кезеңдерге бөлу қабылданған. Іс-әрекет циклі үш фазамен анықталады: – жобалау фазасы, – технологиялық фаза – рефлексивті фаза Заманауи түсінік: технология – бұл қойылған міндеттерді шешу формалары, әдістері мен құралдарының жүйесі. Кез келген жоба технологиялардың белгілі бір жиынтығымен іске асырылады. Іс-әрекетті ұйымдастыруда маңызды рөлді рефлексия – мақсаттарды, міндеттерді, үдерістерді, нәтижелерді тұрақты талдау атқарады. Осылайша, ғылыми-педагогикалық зерттеу әдіснамасы және практикалық білім беру іс-әрекетінің әдіснамасы, және бұл жағдайда, оқу іс-әрекетінің әдіснамасы жоба категориясының оның үш фазасының логикасында: жобалау фазасы – технологиялық фазасы – рефлексивті фазасы бойынша құрылуы мүмкін. 293 Әдіснама мәнін жалпы нақтылай отырып, ұғымдық-терминоло- гиялық аппаратты нақтылап және негізгі тәсілдерді суреттей отырып, біз оқу-жаттығу әдіснамасын (оқу қызметінің әдіснамасын) баяндауға тікелей көшеміз. жүктеу/скачать 3,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|