Ж. М. Байгожина педагогика гылымдарының кандидаты

Оқытудың тэжіріібелік мақсаты. 
Окытулың гәжірибелік 
максатын түсіну үшін шет тілі пәнінің ерекшелігімен танысуымыз 
кажет. Тіл - сыртқы дүние мен қоршаған орта туралы білім алу көзі.
Бұл 
пәнді 
оқытуда 
оқушылар 
шет 
тіліндегі 
атаулармен,кұбылыстармен танысады. Танысу ауызша және жазбаша 
түрде жүреді. Осы екі түрде меңгеру шет тілін игерудің тәжірибелік 
максаты болып табылады. Ягни, оқушы шет тілін ауызша және 
жазбаша түрде пайдалана білуі тиіс.
Тыңдау, сөйлеу, жазу және оқу дағдыларын калыптастыру 
окушынын тілді ауызша да, жазбаша да жаксы меңгеруіне тікелей 
әсер етеді.
Окытудың 
мазмұны 
әдістеменің 
негізгі 
мәселесі 
болып 
табылады.
Окытудың мазмұны негізгі 3 компоненттен тұрады:
1) лингвистикалык;
2) психологиялық;
3) әдістемелік.
2.2 Окытудың мазмұны -әдістеменін негізгі мәселесі
Лингвистикалық 
компонент. 
Лингвистика 
ғылымынсыз 
окытудың мазмұнын анықтау мүмкін емес. Лингвистика гылымы -
тілді белгілі бір таңбалар жүйесі ретінде зерттейді. Адамдар бұл 
таңбалар жүйесін өзара түсінісу үшін қолданады. Ал әдістеме осы 
белгілерді оқыту жолдарын іздейді. Лингвистика тілдің нормаларын, 
оның дыбыстық, морфологиялык-синтаксистік, лексикалык жактарын, 
онын ауызша және жвазбаша түрлерін зерттейді.
Сонымен бірге тілдің белгілі бір белгілер жүйесі мен кызметін 
карастырады. Ал сөйлеу дегеніміз - осы белгілер жүйесін карым- 
катынас барысында қолдану. Тіл мен сөйлеу бір кұбылыстың екі 
кұрамдас бөлігі, олар бір-бірін толыктырады.
Тілдің және сөйлеудің өзіне тән бірліктері бар. Тілдін 
бірліктеріне: фонема, морфема, сөз, фразеологиялык бірлік, микро 
жэне макромәтіндер жатады.
Тілді лингвистикалық феномен ретінде окытса, ол тәжірибелік 
карым-катынас құралы ретінде колданылмайды. Егер грамматиканы, 
лексиканы, фонетиканы карым-катынас кұралы регінде қолдануда бір- 
бірінен бөлек оқытса, ол ешқандай коммуникативтік міндеттерді 
шеше алмайды.
Окыту мазмұнына тіл білімінің әлеуметтік лингвистика бөлімі 
ле әсер етеді. Бұл бөлімде тілдің мәдениетпен, коғаммен карым- 
катынасы зерттеледі.
8

Лингвистика 
әдістеме 
мем 
окытудын 
лингвистикалык 
компонентке тілдік және сөйлеу материалдары кіреді.
Тіл - ұлгтың негізгі белгілерінін бірі. Сондыктан 
ш ег 
тіліне 
үйрету белгілі бір жүйеге үйрету гана емес, сонымен катар сол тілле 
сөйлейтін халыктың мәдениетіне үйрету.
П сихологиялы к 
компоігент. 
Психология 
ГЫ.ІЫМЫІІСЬГі 
окытыдын мазмұнын аныктау мүмкін емес. Психология адамның іс- 
әрекеті мен онын калыптасуын зерттейді. Шст тілінде сойлеу де 
адамның іс-әрекетінің түріне жатады. Сойлеу әрекетінің қүрылысын 
зерттейтін гылым саласын - психолигвистика деп атайды. Мұнда 
адамның сейлеу әрекеті, тыңдаганда және сөйлегенде жүретін іс- 
кимылды, әрекетті ойлау моделі ретінде зерттейді. Психолигвистер 
сөйлеу және тыңдау процесінде қандай тілдік бірлікгер кандан 
тәртіппен қатысады, тілдік жүйе кандай тәртіппен оқытылагыньш 
зерттейді.
Сөйлеу процесінде сөйлеу механизмі қалыптасады; тыңдау мен 
окуда тілдік материал қабылданады; сейлеу мен 
ж а зу д а т іл д ік
қор 
пайдалынады.
Дағды 
дегеніміз 
-
жаттығу 
мен 
қайталау 
арқылы 
автоматтандырылган іс-әрекеттін бөлігі. Шет тілін меңгеру ~ гілдік 
дагдылар жүйесін үйрену, ол үшін тілдік біліктілік керек. Тілдік 
біліктілік шыгармашылық іс-әрекетпен байланысты. Ол ойлаумен, 
эмоциямен, елестетумен байланысты.
Сонымен қатар, психологиялык компонентке коммуиикативтілік 
максат үшін тілдің дагдысын және біліктілігін пайдалана білу жолы 
жатады.
Әдістемелік 
компонент. 
Қазіргі 
дидактика 
гылыми-оқу 
процесінде оқушының белсенділігін арттыруга, әдістерді жоспар- 
лауга, ұйымдастыру мен бақылауды пайдалануга көп коңіл боледі. 
Бұл жагдайда 
мұғалім оқу 
процесін ұйымдастырушы болыгі 
табылады. Окушының белсенділігіне басгы назар 
а у д а р ы л а д ы .
Әдісгемелік компонент - оқудын тәсілдерін үйрену, 
кары м - 
қатынас жасау үшін тілдік дагдыны және біліктілікті 
к а л
ыптастыру.
Сонымен 3 компонентті атайық:
1) лингвистикалық компонент: тілдік және сөйлеу материалы;
2) 
психологиялық 
компонент: 
дагды 
мен 
біліктілікті 
капыптастыру;
3) әдістемелік компонент: окыту тәсілдерін игеру одістері.

жүктеу/скачать 3,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: